Özel Ders

DOĞADAKİ TEMEL KUVVETLER

Kuvvetin tanımı. Doğal kuvvetler elektromanyetik kuvvet, nükleer kuvvetler ve kütle çekim kuvveti ve kütle çekim yasası incelenecektir.

Kuvvet

Cisimlerin şekillerinde ve hareketlerinde değişiklik oluşturan etkiye kuvvet denir.

Bir cisme bir kuvvet uygulandığında bu kuvvet cisim hareket halinde ise ya yavaşlatır, ya daha da hızlandırır, cismin şeklinde değişiklik yapabilir. Cisim hareket halinde değilse cismi hareket ettirebilir veya cismin şeklinde gözle görülebilir veya gözle görülemeyen değişiklik yapabilir.

Kuvvet vektörel bir büyüklüktür. Dinamometre ile ölçülür. Uluslararası Birim Sistemi (SI) nde birimi newton’dur.

Kuvvet,

İle gösterilir.

Kuvvetler genel olarak ikiye ayrılır.

1. Temas Gerektiren Kuvvetler

2. Temas Gerektirmeyen Kuvvetler

1. Temas Gerektiren Kuvvetler

Cisimleri etkileyebilmesi için temas etmesi gereken kuvvetlere, temas gerektiren kuvvetler denir.

Temas gerektiren kuvvetler;

*Cisimlerin şeklini değiştirebilir.

*Cisimlerin hareketinde değişiklik oluşturabilir.

*Cisimleri döndürebilir.

Bir oyuncunun topa vurması bir vincin bir kütleyi kaldırması, bir insanın kuyu çıkrığını çevirmesi temas gerektiren kuvvetlere örnektir.

2. Temas Gerektirmeyen Kuvvetler

Cisimleri etkileyebilmesi için temas etmesi gerekmeyen kuvvetlerdir.

Yer çekimi kuvveti, mıknatıslık kuvveti bu tür kuvvetlere örnektir.

Doğadaki Temel Kuvvetler

Doğada yer alan temel kuvvetler dört çeşit kuvvetten türerler. Bu 4 çeşit kuvvet;

1. Elektromanyetik Kuvvet

2. Güçlü Nükleer Kuvvet

3. Zayıf Nükleer Kuvvet

4. Kütle Çekim Kuvveti

1 – Elektromanyetik Kuvvet

Elektrik yükleri arasında oluşan etkiye elektromanyetik kuvvet denir. Bu kuvvet çekirdekle elektronlar ve elektronlarla elektronlar arasında olabilir. Ayrıca molekül oluşturmak için atomlar, madde oluşturmak için moleküller arasında meydana gelen bağlarda elektromanyetik kuvvettir. Mıknatısların uyguladığı kuvvet elektromanyetik kuvvettir.

Yan yana duran elektrik yüklü iletkenler birbirlerini iterler. Eğer bu yükler zıt ise o zaman birbirlerini çekerler. Bu itme ve çekme kuvveti elektromanyetik kuvvete örnektir.

2- Güçlü Nükleer Kuvvet

Atomun çekirdeğini oluşturan parçacıkları bir arada tutan kuvvettir. Bu kuvvet atom çekirdeğinde yer alan nötron ve protonların dağılmadan bir arada durmasını sağlar. Doğada yer alan en güçlü temel kuvvettir.

3- Zayıf Nükleer Kuvvet

Bazı atom çekirdeklerinin kararsızlığına neden olan kuvvettir. Bu kuvvetin etki ettiği parçacık bozunarak, kendisi ile akraba olan başka bir parçacığa dönüşür. Kararsız çekirdeklerde meydana gelen radyoaktif olayların kaynağı zayıf nükleer kuvvetlerdir.

4 – Kütle Çekim Kuvveti

Evrende bir kütleye sahip tüm parçacıkların birbirlerine uyguladığı kuvvet dir. Kütle çekim kuvveti ile tüm gezegenler bir yandan birbirlerini çekerken diğer taraftan üzerlerinde yer alan cisimlere de bir çekim kuvveti uygularlar. Dünyanın üzerindeki cisimlere uyguladığı kuvvet kütle çekim kuvvetidir ve yer çekimi olarak adlandırılır. Yer çekimi kuvvetine ağırlık ta denir.

Kütle Çekim Yasası

İki kütle birbirlerini kütlelerinin çarpımı ile doğru, kütle merkezleri arasındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak eşit büyüklükteki kuvvetle çekerler.