GERİLİM İLE AKIM ARASINDAKİ İLİŞKİ

10. sınıflar ve ygs fizik konusu. Ohm Yasası, direnç, özdirenç ve reosta kavramları. Direncin hesaplanması. Konu anlatımı.

Ohm Yasası:

Bir metal iletkenin iki ucu arasındaki gerilimin, bu metalden geçen akım şiddetine oranı sabittir. Bu orana iletkenin direnci denir.

Buna göre bir iletkenin direnci, o iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farkının, iletken üzerinden geçen akım şiddetine oranıdır.

Potansiyel farkı V ile akım şiddeti I ile gösteriliyordu. Direnç ise R ile gösterilir. Direnç değerini veren formül;

Direnç birimi ohm dur Ω simgesi ile gösterilir.

Direnç yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi gösterilir.

Örnek:

Bir iletkenin iki ucu arasındaki gerilim 220 V, bu iletken üzerinden geçen akım şiddeti ise 0,1 A olduğuna göre, Bu iletkenin direnci kaç Ω dur.

Çözüm:

R = 2200 Ω

R = 2,2 k Ω

Direnç büyüklükleri olarak daha çok aşağıdaki değerler kullanılır.

1000 Ω -----------1 k Ω

10⁶  Ω -----------1 M Ω

10⁹  Ω -----------1G Ω

Direnç Özellikleri

İletkenlerin direnci iletkenin cinsine bağlıdır. Her iletkenin karakteristik bir direnci vardır. Buna özdirenç denir.

İletkenlerin direnci, iletkenlerin boyuna bağlıdır. İletken boyu arttıkça direnci de artar. Dolayısıyla direnç ile uzunluk doğru orantılıdır.

Direnç, kesit ile ters orantılıdır. Dolayısıyla iletkenin kesiti arttıkça direnci azalır.

Uzunluğu ℓ, kesit alanı A, özdirenci p olan bir iletkenin direnci

Özdirencin birimi ohm.metre dir. (Ω.m)

Örnek:

Uzunluğu 0,2 metre, özdirenci 1,5 Ω, kesit alanı 0,05 m²  olan iletkenin direnci kaç Ω dur?

Çözüm:

R = 6 Ω

Reosta

Bir elektrik devresinde akım şiddetini istenilen ayarda tutmak için reosta adı verilen değişken dirençler kullanılır. Reostanın direnci artırılıp azaltılarak devredeki akım şiddeti ayarlanır.

Bir reosta bir direnç ve bir de bu direnç üzerinde hareket edebilen bir sürgüden meydana gelir sürgü direnç üzerinde hareket ettirildikçe direnç değeri değişir.

Reostanın devrede kullanılışı.

SANATSAL BİLGİ

14/10/2016