9. SINIF ELEKTROSKOP 

9. sınıflar fizik dersi elektrostatik konusu. Elektroskoba bir cismin dokundurulması veya yaklaştırılması. Elektroskopla yük cinslerinin öğrenilmesi. Konu anlatımı.

Elektroskop cisimlerin elektrikle yüklü olup olmadığını ve yüklüyse hangi cins elektrikle yüklü olduğunu tespit etmeye yarayan araçlardır.

Bir elektroskop metal bir topuz ve iletken yapraklardan meydana gelir. Elektroskoplar aynı cins yükle yüklü iletkenlerin birbirini itmesi prensibiyle çalışır. Elektroskop topuzundaki yük yapraklara dağılır. Bu yükler aynı cins olduğundan yapraklar birbirini iter.

Elektroskop İle Yük Cinsinin Öğrenilmesi

Bir elektroskop ile yük tayini yapılacağı zaman elektroskop pozitif veya negatif yükle bir miktar yüklenir. Yükü bilinmeyen cisim elektroskobun topuzuna yaklaştırılır. Eğer cisim elektroskobun yükü ile aynı ise yapraklar daha da açılacak, cisim ile elektroskop zıt yüklü ise yapraklar kapanacaktır.

Örneğin;

Elektroskoba bir miktar (–) yük verelim, bu durumda elektroskobun topuzu ve yaprakları ( - ) yükle yüklenecek ve yaprakları biraz açılacaktır. Şimdi (+) ve ( - ) yüklerle testler yapalım.

(–) Yüklü Bir Elektroskoba (–) Yüklü Bir Cismin Yaklaştırılması

Bu durumda elektroskobun topuzu (–) yüklü olduğundan (–) yüklü cisim bu yükleri itecektir. Bu yükler yapraklara doğru hareket eder ve daha fazla (–) yükle yüklenen elektroskop yaprakları daha fazla açılır.

Buradan şu sonuca ulaşabiliriz. (–) yüklü bir elektroskoba bir cisim yaklaştırıldığında yaprakları arasındaki açıklık artıyorsa cisim (–) yüklüdür.

(– ) Yüklü bir elektroskoba ( + ) Yükle Yüklü Bir Cismin Yaklaştırılması

Bu durumda çubuktaki ( + ) yükler elektroskobun yapraklarındaki ( - ) yükleri çeker. Yapraklarda ( - ) yük azalması olur. Elektroskobun yaprakları biraz kapanır.

Buna göre (-) yüklü bir elektroskoba (+) yüklü bir cisim yaklaştırıldığında yapraklar biraz kapanır.

( + ) Yüklü Bir Elektroskoba (– ) Yüklü Bir Cismin Yaklaştırılması

Pozitif yüklü bir elektroskoba negatif yüklü bir cisim yaklaştırıldığında ( - ) yüklü cisim topuzdaki elektronları yapraklara doğru iter. Bunun sonucunda yapraklar biraz kapanır.

( + ) Yüklü Bir Elektroskoba (+) Yüklü Bir Cismin Yaklaştırılması

( + ) Yüklü bir elektroskoba yine ( + ) yüklü bir cismin yaklaştırılması durumunda elektroskop yapraklarındaki elektronlar topuza çekileceğinden yapraklardaki ( + ) yük miktarı artar ve aralarındaki açıklık artar.

Elektroskoba Bir Cisim Dokundurmak

Bir elektroskoba bir cisim dokundurulursa dokundurma ile elektriklenme kuralları geçerli olur. Elektroskop ile dokundurulan cismin elektriksel değerleri toplanır ve bu değer elektroskop ile cisim arasında sığalarıyla orantılı olarak dağıtılır.

( + ) yüklü bir elektroskoba ( - ) yüklü bir cisim dokundurulduğunda; elektroskop yaprakları tamamen kapanabilir, biraz kapanabilir veya tamamen kapanıp tekrar açılabilir. Bu olay ( - ) Yüklü bir elektroskoba ( + ) Yüklü bir cismin dokundurulması durumunda da geçerli olur.

Yaprakların tamamen kapanıp tekrar açılması cismin yük miktarının elektroskobun yük miktarından fazla olması ve cismin elektroskobu önce nötrleyip daha sonra kendi yüküyle yüklemesinden dolayıdır.

Bir elektroskoba kendisi ile aynı yüklü bir cisim dokundurulursa; elektroskop yaprakları biraz kapanabilir, değişiklik olmayabilir veya daha fazla açılabilir. Yaprakların biraz kapanması dokundurulan cisimde elektroskopta bulunan yükten daha az yük bulunmasından dolayıdır.

Örnek:

Yükü bilinmeyen bir cisim (+) yüklü bir elektroskoba dokundurulduğunda yapraklar biraz kapanıyor, ( - ) yüklü bir elektroskoba dokundurulduğunda ise yapraklar tamamen kapanıyor.

Buna göre cisim hangi cins elektrikle yüklüdür?

Çözüm:

Cisim pozitif yüklü elektroskobun yapraklarını biraz kapatmışsa bu cisim (+) veya ( - ) olabilir. Negatif yüklü elektroskobun yapraklarını tamamen kapatmışsa bu cisim ( + ) yüklüdür. Cisim elektroskoba bir miktar elektron vermiştir. Bundan dolayı elektroskobun yaprakları biraz kapanmıştır. Cisim ( - ) yüklü elektroskopla aynı yük miktarına sahip olduğundan bu elektroskobu nötrlemiştir.

Elektrik Yükleri

Elektrik Alan

SANATSAL BİLGİ

10/10/2017