DÜZGÜN DOĞRUSAL HAREKET
Ygs Fizik. Düzgün doğrusal hareket konu anlatımı ve çözümlü örnekler. Konum – zaman grafiği, hız – zaman – grafiği, ivme zaman grafiği. Grafik yorumlama.
Hızın ve eşit zaman dilimlerinde alınan yolun değişmediği doğrusal harekete düzgün doğrusal hareket denir.
Düzgün doğrusal harekette birbirine eşit zaman dilimlerinde alınan yollarda birbirine eşit olur.
Hızda değişiklik yoktur. İvme 0’a eşittir.
Hareketin yörüngesi doğru biçimindedir.
Düzgün Doğrusal Hareket Grafikleri
Konum Zaman Grafiği
Düzgün doğrusal hareket yapan cisimler için konum zaman grafiği eğimi sabit olan bir doğru şeklindedir.
Yukarıdaki şekilde cisim eşit zaman aralıklarında eşit yollar almaktadır. Hız sabittir. t = 6 s de hızı 30/ 6 = 5 m/s dir. Keza t = 10 s dede hızı 10 / 2 = 5 m/s dir.
V = x/t
V = 5 m/s
Hız – Zaman Grafiği
Düzgün doğrusal hareket yapan cisimlerin hız – zaman grafikleri x eksenine paralel olan bir doğrudur.
Grafiğin bu şekli hızın zamanla değişmediğini, hep aynı değerde kaldığını gösterir. Hız – Zaman grafiğinden yararlanılarak alınan yol bulunabilir. t = 2 s’de alınan yolun 20 m olduğu görülüyor.
t = 8 s’de 8.10 = 80 m yol alır.
İvme Zaman Grafiği
Düzgün doğrusal harekette ivme 0 olduğundan ivme x ekseni üzerinde düz bir doğrudur.
İvme
Hareket halindeki bir cismin hızında zamanla meydana gelen değişime ivme denir. Hareketlinin hızında meydana gelen değişim artma veya azalma şeklinde olabilir.
İvme vektörel bir büyüklüktür ve
şeklinde gösterilir.
İvmenin birimi m/s2 dir.
ÖRNEKLER
Örnek1.
Doğrusal bir yörüngede sabit hızla hareket eden cisim 12 s de 240 m yer değiştirdiğine göre, cismin hızı kaç m/s dir?
Çözüm.
Cisim düzgün doğrusal hareket yaptığına göre hızı sabittir.
X =V.t
240 = 12V
V = 20 m/s
Örnek2
t = 0 anında yan yana olan A ve B araçlarının hız – zaman grafikleri yukarıda verilmiştir. Bu iki araç arasındaki mesafe t = 16 s de kaç metre olur.
Çözüm
Hız zaman grafiğinde x ekseninin (t ekseni) üzerinde kalan alan +x yönündeki yer değiştirmeyi altında kalan alan –x yönündeki yer değiştirmeyi verir.
Yine grafikten A cisminin hızının 5 m/s olduğunu, B cisminin hızının ise -15 m/s olduğunu görebiliriz.
Bu iki cisim zıt yönlerde hareket etmekte olduğu sonucu çıkar.
A cismi t = 16 s de
X = 16.5 = 80 m + yönde hareket etmiştir.
B cismi 16 s de
X = 16.15 = 240 m – yönde hareket etmiştir.
İki cisim zıt yönlerde hareket ettiğinden aralarındaki mesafe
80 – (-240) = 320 m olur.
Örnek3
Doğrusal bir yolda hareket eden M ve N araçlarının konum – zaman grafikleri üstteki şekildeki gibidir. Bu araçların 8 saniye sonra aralarındaki mesafe kaç metre olur.
Çözüm.
Grafiğe bakacak olursak M cismi + X yönünde doğrusal hareket yapmakta, N cismi ise –X yönünde doğrusal hareket yapmaktadır.
Konum zaman grafiğine göre M cisminin hızı
VM = XM / TM
VM = 36 / 3 = 12 m/s
N cisminin hızı
VN = 60 / 3 = 20 m/s
8 saniye sonra aldıkları yol
XM = 12.8 =96 m
XN = 20.8 = 160 m
M ve N araçları ters yönlerde hareket ettiğinden aralarındaki mesafe
XM - XN = 96 – (-160) = 256 m
ÖNCEKİ KONU
DOĞRUSAL HAREKET
SANATSAL BİLGİ
19/09 /2016