ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ENERJİNİN KORUNUMU
Enerji dönüşümleri, enerji dönüşümlerine örnekler. Su, güneş ve rüzgar enerjisinin dönüşümü. Enerjinin korunumu kanunu, mekanik enerjinin korunumu. Enerji aktarımı.
Enerjinin Korunumu Yasası.
Enerjinin bir enerji çeşidinden başka bir enerji çeşidine dönüşmesine dolayısıyla yok edilememesine enerjinin korunumu denir. Başka bir ifade ile enerji ne yaratılabilir nede yok edilebilir, ancak bir enerji türünden başka bir enerji türüne dönüştürülebilir. İşte bu duruma enerjinin korunumu kanunu denir.
Enerji Dönüşümleri
Enerjinin dönüşümüne örnek verecek olursak, bir barajda toplanan suyun sahip olduğu potansiyel enerjinin dönüşümü güzel bir örnek olmaktadır. Çünkü bu barajda toplanan suyun sahip olduğu potansiyel enerji özel borulardan geçirilerek bu borularda yer alan kanatlı milleri döndürmek suretiyle kinetik enerjiye dönüştürülmektedir. Kinetik enerjiye sahip olan miller kendilerine bağlı olan jeneratördeki tel sargıları hareket ettirerek elektrik enerjisi üretmektedir, böylece hareket enerjisi elektrik enerjisine dönüşmüş olmaktadır. Elektrik enerjisi ; metrolarda ve trenlerde kullanılarak tekrar hareket enerjisine, ışık kaynaklarında kullanılarak ışık enerjisine, ısı kaynaklarında kullanılarak ısı enerjisine dönüştürülmektedir.
Güneş enerjisi kullanılarak yapılan ısıtma sistemlerinde güneş ışınlarının sahip olduğu enerji güneş panelinde ısıya dönüştürülür. Bu durumda güneş enerjisi ısı enerjisine dönüştürülmüş olur.
Güneş ışınları ile elektrik üretiminde güneş ışınlarının sahip olduğu enerji elektrik enerjisine dönüşür.
Soğuk hava tabakaları yüksek basınç değerlerine sahiptir. Bu hava tabakalarının sahip olduğu basınçtan kaynaklanan potansiyel enerjisi, daha az basınca sahip komşu hava bölgelerine akarken potansiyel enerjileri kinetik enerjiye dönüşmüş olur. Eğer ki biz rüzgâr santrali dediğimiz paneller vasıtasıyla bu hareketi bir jeneratörün tel sargılarına aktarırsak bu enerjiyi elektrik enerjisine çevirmiş oluruz, elektrik enerjisini trenlerde kullanırsak tekrar hareket enerjisine dönüştürmüş oluruz.
Bir cismi belli bir yüksekliğe çıkarırsak yer çekimine karşı bir iş yapmış oluruz. Bu cisim yere düşerse yerçekimi bir iş yapmış olur. Sonuç olarak bu iki iş birbirine eşittir.
Mekanik Enerjinin Korunumu
Bir cismin mekanik enerjisi, kinetik ve potansiyel enerjilerinin toplamına eşittir. Cismin kinetik enerjisinde artma olursa potansiyel enerjisi, bu artma kadar azalır. Şayet potansiyel enerjisinde bir artma olursa, kinetik enerjisi bu artma kadar azalır. Sonuç olarak cismin mekanik enerjisi sabit kalır. Bu olaya mekanik enerjinin korunumu yasası diyoruz.
Yerden belli miktar yüksekte duran bir cisim belli bir potansiyel enerjiye sahiptir. Yere düşmeye başlayınca cisim yere yaklaştıkça potansiyel enerjisi azalırken, kinetik enerjisi artar. Mekanik enerjisi sabit kalır.
Mekanik enerjinin korunumu yasasının geçerli olabilmesi için, sistemdeki kuvvetlerin sadece korunumlu kuvvetler olması gerekmektedir. Sistemde korunumlu olmayan kuvvet veya kuvvetler varsa bu yasa geçerli olmaz. Örneğin bir cismi hareket ettirirsek bu cisme bir kuvvet uygulamış oluruz, harcanan bu kuvvet cisimde hareket enerjisine dönüşmektedir. Ancak ortamda sürtünme kuvveti varsa cisme uyguladığımız kuvvetin sahip olduğu enerjinin tamamı hareket enerjisine dönüşmez. Bir kısmı sürtünme kuvveti nedeni ile ısıya dönüşür.
Enerjinin Aktarılması
Enerji bir sistemden diğerine aktarılabilir ve aktarılması engellenebilir.
Sıcak bir metal tavanın içerisinde yine metal kaşık bulunsun. Isı enerjisi ısı kaynağından tavaya, tavadan kaşığa geçmiştir, kaşığa elinizi dokundurursanız kaşıktan da size geçecektir. Eğer ısı aktarımını engellemek istiyorsak kalın bir peçete kullanmamız gerekecektir.
Bu bölümde enerji dönüşümü tanımsal olarak anlatılmıştır. Enerjinin korunumu ve dönüşümü ile ilgili çözümlü testlerin linki aşağıdadır.
İş Enerji Çözümlü Sorular
Enerji Korunumu Çözümlü Sorular
SANATSAL BİLGİ
19/08/2016