Özel Ders

GÖZLEM DENEY ÖLÇME

FİZİĞİN DOĞASI -II-
Fiziğin Doğası yazı dizisinin ikinci bölümünde, deney, gözlem, sayma, ölçme konuları işlenecektir.

Fizik insan yaşamının her alanında vardır. Fizik temel bir doğa bilimidir.

Fizik gözlem ve deneye dayalı bir bilimdir. Fizik evrenin sırlarını, madde yapısını, maddelerin birbirleri ile etkileşimini açıklarken başlıca iki yöntem kullanır. Bunlar deney ve gözlem metotlarıdır.

Gözlem

Bir olayın oluşumunu duyu organları ile veya araç gereçler kullanarak izlemektir. İkiye ayrılır.

Nitel Gözlem

Ölçü aleti kullanılmadan yapılan ve kişiden kişiye değişebilen gözlemlerdir.

Nicel Gözlem

Ölçü aleti kullanılarak yapılan ve sonuçları kesin olan gözlemlerdir. Kişiden kişiye değişmez.

Deney

Olay ve olguların labarotuarda taklit edilerek incelenmesidir.

Kontrollü Deney : Bir olayın, bir öğe hariç diğer tüm öğelerin sabit tutularak incelenmesine denir.

Sayma Ölçme Birim

Fizikte sayılar tek başlarına bir anlam ifade etmezler. Dolayısıyla fizikte sayıların sonuna bir birim konularak hangi büyüklüğü ifade ettiği belirtilir. Örneğin 5 m. Derken bir uzunluk ölçtüğümüzü anlıyoruz. 5 santigrat derece dediğimizde ise sıcaklığı celcius büyüklüğü cinsinden ifade ettiğimizi anlıyoruz.

Fizikte bir şeyi nicel olarak belirtmenin yollarından biri sayma diğeri ölçmedir. Eğer bir şey sayılabilir ise sayma ölçülebilir ise ölçme yapılır.

Sayma bir şeyi nicel olarak belirtmede kullanılan en güvenilir yöntemdir sonuçları kesindir. Ancak çok büyük ve dağınık şeyleri sayarken sonuçlar 100% doğru olamayabilir. Belli bir bölgedeki populasyondaki bireylerin sayısı gibi. Ancak bu sonuçlarda ifade edilen sayı doğru kabul edilir. Çünkü eldeki koşullar ile o sayıya kesin ulaşılmıştır.

Birbirleri ile karşılaştırılıp, karşılaştırma sonucu sayısal olarak değerlendirilebilen nesnelere “Fiziksel Büyüklük” denir. Bu karşılaştırma işlemine ise ölçme denir.

Ölçme oransal ölçekli ve aralık ölçekli olmak üzere iki çeşittir. Uzunluk ve ağırlık gibi ölçümler oransal ölçüme, sıcaklık ve zaman ise aralık ölçekli ölçüme örnektir.

Ölçme Hataları

1. Kişi Hataları

2. Rastlantı Hataları

3. Sistem Hataları

a)Yapım Hataları

b) Yöntem Hataları

c)Okuma ve Belirtme Hataları

d) Ortam Etkinliğinin Yarattığı Hatalar

Fiziksel Büyüklükler

Fiziksel büyüklükler skaler ve vektörel büyüklükler olmak üzere ikiye ayrılır.

Skaler Büyüklükler: Sayı ve Birim ile ifade edilebilen büyüklüklerdir. Zaman, metre, hacim, kütle, enerji gibi

Vektörel Büyüklükler: Sayı ve birim ile beraber yönü ve doğrultusu ile de belirtilen büyüklüklerdir. Hız, kuvvet gibi.