BESİNLERİN SİNDİRİMİ

11.Sınıflar ve lys biyoloji konusu. Karbonhidratların, proteinlerin ve yağların sindirimi. Sindirilmiş besinlerin emilmesi konu anlatımı.

Besinler iki kısımda sindirilir. 1. Aşamada besinlerin mekanik sindirimi gerçekleşir. Mekanik sindirimde besinler yapı taşlarına kadar ayrılamazlar, sadece daha küçük parçalara ayrılırlar.

Kimyasal sindirimde ise besinler enzimler yardımıyla kendilerini oluşturan yapı taşlarına ayrılırlar. 

Karbonhidratların Sindirimi

Karbonhidratların kana geçebilmesi için yapı taşları olan glikoz, früktoz, galaktoz, riboz ve deoksiriboza parçalanması gerekir.

Karbonhidratlar ağız ve ince bağırsakta sindirilir. Tükrükteki amilaz enzimi, nişasta ve glikojeni dekstrin ve maltoza parçalar.

Karbonhidratlar midede herhangi bir sindirime uğramaz ve direkt ince bağırsağa geçer. Onikiparmak bağırsağında pankreası uyaran bir hormon salgılanır. Pankreas, pankreas özsuyunu salgılayarak onikiparmak bağırsağına gönderir. Pankreas özsuyunda bulunan amilaz enzimi sindirilmemiş veya kısmen sindirilmiş karbonhidratları disakkaritlere (maltoz) parçalar.

Bağırsak özsuyunda bulunan dekstrinaz, maltaz, sükraz ve laktaz enzimleri disakkaritleri monosakkaritlere parçalar. Böylece karbonhidratların sindirimi tamamlanır.

Ağızda

Onikiparmak Bağırsağında

İnce bağırsakta

İnsanda selüloz sindirici enzim bulunmadığından selüloz sindirilmeden vücuttan dışarı atılır.

Proteinlerin Sindirimi

Proteinlerin sindirimi midede başlar. Mideye besin geldiğinde gastrin hormonu salgılanır. Bu hormon H+ ve Cl iyonlarının salgısını uyarır. Mideye salgılanan H ve Cl iyonları midede birleşerek HCl asidini oluşturur. HCl pepsinojen enzimini aktifleştirir. Aktifleşen pepsinojen enzimi pepsin haline gelir. Pepsin enzimi proteinleri peptonlara (polipeptit) ve aminoasitlere ayrıştırır.

Süt çocuklarının midesinde lap enzimi salgılanır. Bu enzim sütte bulunan kazein proteinini çökeltir. Pepsin enzimi kazeini polipeptitlere (pepton) ayrıştırır.

Proteinlerin midede sindirimi kısmen olur. Tam olarak sindirilmeleri ince bağırsakta gerçekleşir. Midede polipeptitlere ayrışan proteinler ince bağırsağa geçer. İnce bağırsaktan salgılanan sekretin hormonu pankreası uyarır ve pankreas özsuyu salgılanmasını sağlar. Pankreas özsuyunda bulunan pasif tripsinojen ve kimotripsinojen, ince bağırsakta bulunan enterekinaz enzimi ile aktifleştirilir ve tripsin ve kimotripsin haline dönüşür. Tripsin ve kimotripsin enzimleri polipeptitleri peptitlere ayrıştırır.

Tripsin ve kimotripsin enzimleriyle birlikte ince bağırsaktan salgılanan aminopepditaz ve pankreastan salgılanan karboksipepditaz enzimleri de polipeptitlere etki ederek onları peptit ve aminoasitlere parçalar.

Meydana gelen peptitler, dipepditaz ve tripepditaz enzimleri ile parçalanarak aminoasitlere ayrıştırlır.

Yağların Sindirimi

Yağların kana karışabilmesi için yağ asidi ve gliserine kadar parçalanması gerekir. Bu parçalanma işlemi ince bağırsakta gerçekleşir. Karaciğerden salgılanarak, Onikiparmak bağırsağına dökülen safra suyundaki tuzlar yağları küçük parçalara ayırır. Pankreastan salgılanan pankreas özsuyunun içerisinde bulunan lipaz enzimi yağları ayrıştırırarak yağ asitleri ve monogliseritlere dönüştürür.

Besinlerin Emilimi

Ağız, mide ve ince bağırsakta sindirimi yapılan besinler ince bağırsaklardaki villüs denilen yapılardan dolaşım sistemine geçer. Bu olaya emilim adı verilir.

Sağlıklı bir insanda karbonhidratların tamamı, yağların %95 i, proteinlerin %90 ı ince bağırsaklardan emilerek dolaşım sistemine katılır.

Kalın bağırsakta su, vitaminler ve bazı madensel tuzların emilimi yapılır.

Emilme olayı yetişkinlerde difüzyon ve aktif taşımayla gerçekleşir. Proteinlerin küçük çocuklarda emilimi pinositoz yoluyla olur.

Ağız kısmında iyonlar, alkol, hormonlar ve bazı zehirler emilir. Midede sodyum, potasyum ve klor gibi iyonlar emilir. B, K vitaminleri, su ve madensel tuzlar ise kalın bağırsakta emilir.

Villüsların yapısında hem kılcal kan damarları hem de lenf kılcalları bulunur. Glikoz, aminoasit, su, vitaminler ve mineraller villüslarda bulunan kılcal kan damarları ile emilir. Yağ asitleri ve gliserol ise lenf kılcalları tarafından emilir.

Önceki Konu - Sindirime Yardımcı Organlar

SANATSAL BİLGİ

25/04/2017