ÇAPRAZLAMA TEST ÇÖZÜMLERİ

10. sınıflar biyoloji dersi, kalıtım konusu. Bireylerde çaprazlamalar ve oluşan gametlerin sayı. Fenotip ve genotip sayılarını bulma ile ilgili testin çözümleri.

Çözüm – 1 

Genotipi Aa olan birey A, a gametlerini oluşturur.

Genotipi aa olan birey a,a gametlerini oluşturur.

Bunların çaprazlanmasını yaparsak,

Erkek ve dişi bireyin üreteceği gametler ve bu gametlerden oluşan bireylerin genotipleri yukarıdaki gibi olur.

F1 neslinde her 4 bireyden ikisi Aa genotipli, ikisi aa genotipli olmaktadır. Dolayısıyla oran %50 dir.

Bu oran 100 yavruda da değişmeyecektir.

Doğru cevap B seçeneği.

Çözüm – 2 

Sarı meyve rengi kırmızı meyve rengine baskın ise sarı meyve rengini C ile kırmızı meyve rengini c ile gösterebiliriz.

Homozigot sarı renkli ve heterozigot sarı renkli bitkiler aşağıdaki gametleri oluşturur.

♀: C, C

♂ : C,c

Bu bitkiler çaprazlandığında F₁ neslinin genotipleri aşağıdaki gibi olur.

F₁ = CC, Cc, CC, Cc

F₁ neslinin yarısı homozigot sarı, yarısı heterozigot sarı renkli olacaktır. Sarı renk baskın olduğundan ve bireylerden biri homozigot baskın renk karakteri taşıdığından F₁ neslinde kırmızı renkli bitki oluşması mümkün değildir. Bu oran erkek bireylerde de dişi bireylerde de değişmeyecektir. 

F₁ neslinde tüm genotiplere sahip erkek ve dişi bireyler gamet oluşturursa aşağıdaki gametler meydana gelir.

♀ : C, C, C, c, C, C, C, c

♂: C, C, C, c, C, C, C, c

Bu gametler çaprazlanırsa F₂ nesli oluşur.

6x6 = 36 adet CC genotipi

6x2 + 2x6 = 24 adet Cc genotipi

2x2 = 4 adet cc genotipi oluşur.

Veya daha kolay yoldan şöyle yapabiliriz.

Dişi gametlerden 2 tane çekinik, 6 tane baskın karakter var (c, c) gametlerinin bir bireye gitmesi olasılığı 1 / 4 dür.

Erkek gametlerden de aynı şekilde 2 tane çekinik, 6 tane baskın karakter var çekinik karakterlerin bir gamete gitmesi olasılığı 1 /4 dür.

Bu iki karakterin bir yavruda birleşmesi olasılığı ayrı ayrı gametlere gitme olasılıklarının çarpımına eşittir.

16 bitkiden 1 tanesi kırmızı renkli meyve verecektir. 64 bitkiden 4 tanesinin meyveleri kırmızı olur.

Daha basit bir yoldan bulalım. F₁ neslinde genotiplerin %50 si CC, %50 si Cc şeklindedir. Bunlar kendi aralarında çaprazlanacağından, erkek ve dişi bireyin oluşturacakları gametler aynı olur.

♀ : C, C, C, c

♂ : C, C, C, c

Erkek ve dişi bireyde c geninin bir gamete gitmesi olasılığı eşit ve her bireyde 1/4 dür. Bu gametlerin birleşme olasılıkları, ayrı ayrı oluşma olasılıklarının çarpımına eşittir.

Doğru cevap C seçeneği.

Çözüm – 3 

MmNNPpRR genotipinde karakterleri tek tek ele alalım.

Mm genlerinden M geninin bir gamete gitmesi ihtimali 1 / 2 dir.

NN genlerinden N geninin bir gamete gitmesi olasılığı 1 dir.

Pp genlerinden p geninin bir gamete gitmesi olasılığı 1 /2 dir.

RR genlerinden R geninin bir gamete gitmesi olasılığı 1 dir.

Bağımsız olayların bir arada olması olasılığı bunların ayrı ayrı olmasının çarpımına eşit olduğundan,

Doğru cevap E seçeneği.

Çözüm – 4 

♀: PpRR

♂: PpRr

Dişi bireyden PR gametinin oluşması ihtimalini hesaplayalım.

Pp genlerinden P geninin bir gamete gitmesi olasılığı 1/2 dir.

RR genlerinden R geninin bir gamete gitmesi olasılığı 1'dir.

Bu iki ihtimalin birlikte gerçekleşmesi, yani PR gametinin oluşması ihtimali, 1/2 dir.

Erkek bireyden PR gametinin oluşması ihtimalini hesaplayalım.

Pp genlerinden P geninin bir gamete gitmesi olasılığı, 1/2 dir.

Rr genlerinden R geninin bir gamete gitmesi olasılığı 1/2 dir.

Bu iki ihtimalin birlikte gerçekleşmesi yani P ve R genlerinin aynı gamete gitmesi ihtimali,

Şimdi oluşacak yavrunun genotipini hesaplayalım. Anneden PR gametinin oluşması ihtimali 1/2, babadan PR gametinin oluşması olasılığı 1/4 dür. Bu iki olasılığın bir arada gerçekleşmesi ihtimali bu gametlerin birleşmesi ihtimalidir.

Doğru cevap B seçeneği.

Çözüm – 5 

AabbCcDDEe genotipli bir erkek birey ile AABbccDdEE genotipli dişi bireyin genotiplerini yazalım.

♀: AABbccDdEE

♂: AabbCcDDEe

İstenen AaBbccDDEE genotipinin oluşması olasılığı.

Dişi bireyden ABcDE gametinin oluşması ihtimaline bakalım.

A geni için bu olasılık: 1

B geni için bu olasılık: 1/2

D geni için bu olasılık: 1/2

c ve E genleri için: 1 dir.

O halde dişiden ABcDE gametinin oluşması ihtimali;

Erkek bireyden abcDE gametinin oluşması ihtimaline bakalım.

a geni için: 1/2

c geni için: 1/2

E geni için: 1/2

b ve D genleri için 1 dir. Erkek bireyde abcDE gametinin oluşması ihtimali 1/8 dir.

Erkek ve dişi bireylerde hesaplanan gametlerin biraraya gelerek istenen genotipi oluşturması ihtimali bu gametlerin oluşma ihtimallerinin çarpımına eşittir.

Doğru cevap E seçeneği.

Çözüm – 6 

MmNnPPSs genotipinde M ve N genleri bağlı ise bunlar için iki ihtimal söz konusudur; MN ve mn

M ve N karakterlerini tek gen gibi düşünebiliriz. 

PP karakterlerinden bir çeşit gamet oluşabilir.

Ss genlerinden 2 çeşit gamet oluşabilir.

Toplam, 2 . 1 . 2 = 4 çeşit gamet oluşabilir.

Bu gametler,

MNPS, MNPs, mnPS, mnPs gametleridir

Doğru cevap C seçeneği.

Çözüm – 7 

Beyaz renkli, sarı meyveli bir bitki bu genleri homozigot veya heterozigot olarak taşıyabilir. Yani genotipi CCFF, CcFf, CCFf veya CcFF şeklinde olabilir.

Eğer bitkiyi baskın genleri homozigot olarak taşıyan bir bitki ile çaprazlarsak yeni bitkilerin de tümü beyaz çiçekli sarı meyveli olur.

Eğer bitkiyi çekinik karakterleri homozigot olarak taşıyan bir bitki ile çaprazlarsak eğer ana bitki bu genleri heterozigot olarak taşıyorsa oluşan bitkilerden bazıları çekinink karakter bakımından homozigot olur. Yani mavi çiçek ve kırmızı meyve görülür.

Buna göre bitki,

ccff genotipli bir bireyle çaprazlanmalıdır.

Doğru cevap C seçeneği.

Çözüm – 8 

Genotipler,

♀: MmNN

♂ : MmNn

Oluşturacakları gametler,

♀ : MN, MN, mN, mN

♂ : MN, Mn, mN, mn

Gametleri punnet karesine yerleştirelim.

Her iki karakterden baskın olanları homozigot veya heterozigot taşıyan bireyler,

MMNN, MMNN, MmNN, MmNN, MMNn, MMNn, MmNn, MmNn, MmNN, MmNN, MmNn, MmNn

12 adet birey M ve N karakterlerinden baskın genlerin birini veya ikisini taşıdığından bu bireyler tek fenotipli olur.

mmNN, mmNN, mmNn, mmNn genlerini taşıyan bireyler m karakteri bakımından çekinik fenotipli olur.

İki farklı fenotip görülmektedir.

Doğru cevap B seçeneği.

Çözüm – 9 

Bir bireyin kendisi ile aynı genotipi taşıyan bireyle çaprazlanması sonucu oluşan fenotip çeşidinin sayısı,

2ⁿ formülüyle bulunur.

Bu eşitlikte n sayısı heterozigot karakter sayısıdır.

AaBbCcDd genotipli bir bireyde 4 çift heterozigot karakter vardır. Buna göre,

Fenotip çeşidi = 2⁴ = 16 dır.

Doğru cevap E seçeneği.

Çözüm – 10 

Bir bireyin kendisi ile aynı genotipe sahip bir bireyle çaprazlanması ile oluşan genotip çeşidi,

Genotip = 3ⁿ formülüyle bulunur.

MMNnPPRr genotipinde 2 adet heterozigot karakter olduğundan,

Genotip çeşidi = 3² = 9 olur.

Doğru cevap A seçeneği.

Çözüm – 11 

n tane karakter taşıyan bir birey kendisi ile çaprazlandığında toplam 4ⁿ genotip oluşur. Bu genotiplerin sayısı, genotip çeşidi ile karıştırılmamalıdır.

3 adet alel gen çifti taşıyan bir birey çaprazlanırsa,

4³ = 64 adet genotip oluşur. Bu genotipler erkek ve dişi bireylerin oluşturdukları gametlerin çaprazlanmasıyla elde edilir.

Doğru cevap D seçeneği.

Çözüm – 12 

MMNnAAccFfBb genotipli bir bireyin oluşturduğu gametler normal koşullarda bu genotipteki alel gen çiftlerinden birer tanesini taşımalıdır.

C seçeneğinde yer alan MNacFB şeklindeki gamet oluşamaz, çünkü bireyde a geni bulunmaz. Bu karakter homozigot baskın (AA) şekildedir ve tüm gametlerde A şeklinde bulunur.

Doğru cevap C seçeneği.

Çözüm – 13 

Birbirlerine karşı tam baskınlık gösteremeyen genler aynı bireyde bulunduğunda bu genlerin her ikisi de birbirine baskınlık kuramayacağından dolayı birey bu karakterlerin herhangi birine ait bir özellik gösteremez. Bireyin fenotipi bu karakterlerin temsil ettiği özelliklerden farklı olacaktır.

Eğer oluşan yavrular bu karakterlerden herhangi birisini gösteremiyorsa bu durum anne ve babanın bu karakter bakımından homozigot olduğunu gösterir.

Örneğin; anne sarı renkli olsun. Bu durumda genotipi AA şeklinde olur.

Baba kahverengi olsun. Bu durumda babanın genotipi BB şeklinde olur.

Anne ve baba çaprazlanırsa oluşan yavruların tümü AB genotipli olur ki bu durumda yavrular her iki rengin dışında bir renk gösterir.

Doğru cevap E seçeneği.

Çözüm – 14 

Fenotipte iki alel gene ait özelliklerin her ikisi de görülüyorsa bu genler birbirlerine karşı eş baskındır. Örneğin, A ve B kan grupları birbirine karşı eş baskındır.

Bu genlerin çekiniği olmadığından büyük harflerle gösterilirler. Ab gibi bir gösterim yanlıştır.

Eş baskın özelliği gösteren bireyin genotipi AB şeklindedir. Aynı genotipli bir başka bireyle çaprazlanırsa AA, AB, BB şeklinde 3 farklı genotip ve fenotip ortaya çıkar.

Bir bireydeki alel genlerin biri anneden, diğeri babadan geldiğinden anne ve babanın her ikisi de bu karakterlere ait genlerden birini veya her ikisini taşımaktadırlar.

Doğru cevap B seçeneği.

Çaprazlama Testi Soruları

Dihibrit Çaprazlama Konu Anlatımı

SANATSAL BİLGİ

21/12/2017