HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞİ AKTİF TAŞIMA

9. sınıflar ve ygs biyoloji. Hücre zarından aktif taşıma yolu ile madde alışverişi. Endositoz, ekzositoz , fagositoz, pinositoz ve homeostasi.

Madde moleküllerinin az yoğun olduğu ortamdan çok yoğun olduğu ortama enerji harcanarak taşınmasıdır. Hücreler ihtiyaçları olan maddeleri dışarıdan almak zorundadır. Bu madde alışverişi sadece difüzyonla gerçekleşmez. 

Aktif Taşıma

*Moleküller az yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınır.

*Taşıma sırasında enzimler ve taşıyıcılar görev alır.

*Her maddenin bir taşıyıcısı vardır.

*Olayda ATP harcanır.

*Canlı hücrelerde görülebilen bir taşıma şeklidir.

Hücre içerisine K⁺ alınması ve hücre dışına Na⁺ verilmesi aktif taşıma ile olur.

1. Endositoz

Hücre zarından geçemeyecek kadar büyük maddelerin hücre içerisine alınmasıdır. Olayda enerji harcanır. Endositoz bitki hücrelerinde hücre duvarı nedeniyle görülmez, sadece hayvan hücrelerinde görülür. Fagositoz ve pinositoz olmak üzere iki çeşidi vardır.

a. Fagositoz

Katı maddelerin hücre zarı tarafından yalancı ayaklar oluşturularak hücre içerisine alınması olayına fagositoz denir.

Hücre, reseptörleri aracılığı ile hedef hücreyi veya molekülü tespit eder. Daha sonra ava doğru ilerler hücre zarı uzantılar oluşturarak hedef maddenin etrafı kuşatılır ve çevresi sarılarak hücre içerisine alınır. Hücre içerisine alınan madde lizozom tarafından sindirilir. Kalıntılar hücre dışına gönderilir. Akyuvarların mikropları yok etmesi, amip ve öglenanın beslenmesi fagositoza örnektir.

b. Pinositoz

Pinositoz hücre dışındaki büyük moleküllü sıvıların hücre içerisine alınması olayıdır. Bu yöntemde zar içeri doğru çökerek pinositoz bir cep oluşturur, sıvıyı içerisine alır ve kapanır. Enzimlerin, antikorların ve bazı virüslerin hücre içerisine alınması pinositoz yoluyla olur.

2. Ekzositoz

Hücre içerisindeki salgıların boşaltım kofulu ile dışarıya verilmesi olayıdır. Bu salgılar artık maddeler olabileceği gibi yararlı maddeler de olabilir. Bitki ve hayvan hücrelerinde görülür. Olayda enzim kullanılır. Enerji harcanır.

Homeostasi

Hücreler canlı yapılardır. Sürekli dış ortamla ilişki içerisindedir. İhtiyaç duydukları maddeleri hücre içerisine alıp kullanırken ihtiyaç duyulmayan veya zararlı olan maddeleri ve atıkları dışarıya verirler. Zarın seçici geçirgen olması bu olayda büyük rol oynar. Hücrelerin bu şekilde kararlı bir iç denge halinde olmasına homeostasi denir.

Hücre Zarının Yapısı

Pasif Taşıma ve Difüzyon

SANATSAL BİLGİ

02/10/2016