KULAĞIN YAPISI VE GÖREVLERİ
11. Sınıflar ve ygs biyoloji konusu. Duyu organlarının yapısı ve görevleri bölümü. İşitme ve denge organı kulağın yapısı ve görevleri konu anlatımı.
Vücutta seslerin duyulmasını ve vücut dengesinin sağlanması görevini yerine getiren organ kulaktır. Üç bölümde incelenmektedir.
1. Dış Kulak
2. Orta Kulak
3. İç Kulak
1. Dış Kulak
Dış ortamdaki sesleri toplayarak kulak yolu ile orta kulağa gönderen bölüme dış kulak adı verilir. Dış kulak; kulak kepçesi, kulak zarı ve kulak yolundan oluşur.
Kulak kepçesi kıkırdaklı bir yapıda ve huni biçimindedir. Görevi dış ortamlardaki sesi toplamak ve kulak yoluna yönlendirmektir.
Kulak kepçesinin dış kenarına heliks adı verilmiştir. Kulak yolunun üst kısmından başlayarak önce yukarı doğru, sonra aşağıya doğru uzanır. Alt kısımda kulak memesi ile birleşir. Heliksin ön kısmında helikse paralele uzanan çıkıntı anti heliks olarak adlandırılmaktadır. Antiheliksin önündeki çukurluğa konka adı verilmektedir.
Dış kulak yolu “S” harfi biçiminde 2,5 – 3 cm uzunluğundadır. Dış kulak yolunun içinde bulunan deride yağ, ter ve kulak kiri bezleri yer alır.
Dış kulak yolunun sonlandığı kısımda kulak zarı bulunur. Kulak zarı ince ve saydam yapılıdır, titreşim özelliğine sahiptir. Dış kulak yolundaki kıllar kulak zarını fiziki etkilerden korur.
Kulak kepçesi ile toplanan ses dalgaları, kulak yolu ile kulak zarına iletilir. Kulak zarı gelen ses dalgaları ile titreşir ve bu titreşimleri orta kulağa iletir.
Orta Kulak
Dış kulak ile iç kulak arasındaki kısımdır. Kulak zarı ile dış kulaktan, oval ve yuvarlak pencerelerle iç kulaktan ayrılır.
Orta kulağın iç yüzeyleri mukoza ile kaplıdır aynı zamanda hava bulunduran boşluklardan oluşur. Bu boşluklarda kulak kemikleri ve bunlara bağlanan kaslar bulunur.
Orta kulakta çekiç, örs ve üzengi kemikleri bulunur. Bu kemikler dış kulaktan gelen sesleri iç kulağa iletir.
Orta kulak östaki borusu ile yutağa açılır. Östaki borusunun görevi orta kulak boşluğundaki hava basıncı ile dış ortamdaki hava basıncını dengelemek ve kulak zarının zarar görmesini engellemektir.
İç Kulak
Kemik ve zarlardan oluşan kanallar sistemi şeklindedir. Kemik labirentler zar labirentleri kapsül gibi sarmıştır. Kemik labirent ile zar labirent arasında perilenfa sıvısı bulunur.
İç kulakta işitme duyusu ve denge ile ilgili yapılar bulunur. Bu bölümde dalız, yarım daire kanalları, tulumcuk, kesecik ve salyangoz bulunur.
Dalız
İç kulağın orta kulağa bakan kısmındaki boşluk dalız olarak adlandırılır. Dalız yarım daire kanalları ve salyangozdan meydana gelir.
Yarım daire kanallarının bağlandığı yere tulumcuk, salyangozun bağlandığı yere kesecik adı verilir.
Tulumcuk ve kesecik içinde kalsiyum karbonattan oluşan ve otolit adı verilen denge taşları ve duyu alıcıları bulunur.
Otolit taşlarının konum değişikliği alıcıları uyararak denge ile ilgili değişiklikleri merkezi sinir sisteminin ilgili bölümüne iletir. Beyin vücut dengesini yeniden sağlar.
Salyangoz (koklea)
Orta kulaktan oval pencere ile ayrılır. Salyangoz şekline benzediğinden bu isim ile adlandırılmıştır. Kohlear içerisinde işitme reseptörleri bulunur.
Salyangoz içerisinde birbiri ile bağlantılı üç adet kanal bulunur. Bu kanallardan üstte olanı vestibular kanal, ortada olanı kohlear kanal, altta olanı ise timpanik kanal olarak adlandırılır.
Vestibular ve timpanik kanal perilenf adı verilen bir sıvı ile doludur. Kohlear kanalı ise endolef adı verilen bir sıvı doldurmuştur.
Korti organı sesin oluşturduğu titreşimlere duyarlı tüylü duyu hücrelerinden (reseptörler) oluşur. Bu yapı kohlear içinde yer alır.
Yarım Daire Kanalları
Ön, arka ve yanda olmak üzere üç adettir. Birbirlerine dik konumda yerleşmiş olan içi sıvı dolu üç kanaldan meydana gelmiştir. Bu kanalların hepsi vestibuluma bağlanır. Vestibul ve kanallar birlikte denge aygıtını meydana getirirler.
İşitme Fizyolojisi
Ses titreşimlerine ses dalgaları veya frekansları adı verilir. Ses dalgaları hava ile iletilir. Kulak kepçesinin topladığı ses dalgaları kulak yolundan geçerek kulak zarını titreştirir. Bu titreşim orta kulakta bulunan çekiç, örs, üzengi kemikleri ile iç kulaktaki oval pencereye iletilir. Oval pencerenin tireşimi salyangoz içerisinde yer alan vestibular ve timpanik kanalların içindeki sıvıları titreştirir. Bu sıvılardaki titreşim kohlear kanal içindeki duyu hücrelerini uyararak uyartı oluşturur. Oluşan impuls duyu sinirleri ile beynin ilgili merkezine iletilir.
İşitme Kusurları
Dış kulak kaynaklı işitme kusurları; kulak yolunun iltihaplanması, kapalı olması veya kulak kepçesinin olmaması gibi sebeplerden kaynaklanır.
Orta kulaktaki rahatsızlıklardan kaynaklanan işitme kusurları ses dalgalarının iç kulağa iletilememesi şeklinde ortaya çıkar. Üzengi kemiğinin hareketsizleşmesi ve ses iletimini engellemesi, östaki borusunun tıkanması gibi nedenlerle ortaya çıkar.
İç kulaktaki rahatsızlıklardan kaynaklanan işitme kayıpları ise orta kulaktan gelen impulsların işitme resptörlerini yeterli miktarda uyaramaması veya uyarının impulsa dönüştürülememesi gibi nedenlerle ortaya çıkar.
Göz Ve Yapısı
Burun ve Yapısı
SANATSAL BİLGİ
18/02/2017