PANKREAS BEZİ
Lys ve 11. Sınıflar biyoloji konusu. Pankreas bezi ve hormonları. İnsülin ve glukagon hormonları konu anlatımı.
Karın boşluğunda midenin arka kısmında yer alır. Karma bir bezdir. Hem endokrin(iç salgı) hem ekzokrin(dış salgı) bezi görevi yapar.
Pankreas karbonhidrat, yağ ve proteinlerin sindirimi için gerekli sindirim enzimlerini sentezleyerek onikiparmak bağırsağına gönderir. Bu yönüyle ekzokrin (dış salgı) bezi görevi yapar.
Endokrin bez olarak kandaki glikoz düzeyini ayarlayan insülin ve glukagon hormonlarını sentezleyerek kana verir.
İnsülin Hormonu
Kanda glikoz seviyesi yükselince insülin miktarı artar. İnsülin kandaki glikozun karaciğerde glikojen olarak depo edilmesini sağlar, glikojen yıkımını azaltır. Glikozu hücre içine taşıyarak kullanılmasını sağlar. Glikoz hücre içine insülin hormonu tarafından sayesinde taşınır. Ayrıca glikozun yağ dokusuna geçişini ve yağ asidine dönüşümünü de hızlandırır.
Bağırsaklardan emilen glikozun, karaciğerde glikojen halinde depo edilmesi insülin sayesinde gerçekleşir.
İnsülinin yetersiz salgılanması durumunda glikoz karaciğerlerde glikojen halinde depo edilemez, hücreler tarafından yeterince kullanılamaz, kanda glikoz seviyesi yükselir.
İnsülin hormonunun yetersiz salgılanması sonucu kanda glikoz birikmesi, şeker hastalığı (diyabet) na sebep olur. Bu durumda glikoz böbreklerden idrar ile atılır, vücut enerji kaynağı olarak yağ ve protein kullanır. Şeker hastaları çok yemek yemelerine rağmen kilo kaybederler.
Çocukluk çağında geçirilen enfeksiyonlar ve bağışıklık sistemini pankreasa zarar vermesi sonucu Tip I diyabet adı verilen diyabet hastalığı oluşur. Tip I diyabet hastalığında pankreas ya hiç insülin hormonu üretemez veya çok az üretir. Bu hastalar insüline bağımlı olur.
Tip II diyabet adı verilen diyabet çeşidinde pankreas insülin hormonu üretir. Ancak bu hormon çeşitli nedenlerle (stres, hareketsizlik, huzursuzluk, şişmanlık, kalıtsal vb.) etkisini gösteremez. Bu hastalarda vücutta insüline karşı bir direnç oluşmuştur. Bu hastalar insüline bağımlı değildir.
Diyabet hastalarında kandaki glikoz düzeyi kontrol altına alınamazsa hücre ve doku harabiyetine sebep olur. Damarların sertliğine veya tıkanıklığına yol açabilir. Ayrıca kalp, göz, sinirler, ve böbrekleri de etkileyerek işlevlerini sağlıklı biçimde yapmalarını engeller ve çeşitli hastalıklara sebep olur.
Glukagon Hormonu
Glukagon insülin hormonu ile birlikte kandaki glikoz miktarını düzenleyici görev yapar.
Bu hormon insülin hormonunun tersine olarak kandaki glikoz miktarını artırır. Kandaki glikoz seviyesi aşırı azalınca glukagon devreye girer ve karaciğer ve kaslarda depo edilmiş olan glikojeni glikoza çevirerek kandaki şeker oranını normale döndürür.
Kandaki glikoz seviyes insülin ve glukagon hormonlarının birlikte çalışmasıyla belli bir değerde sabit tutulur.
Aşağıda cinsiyet hormonları ve tiroid bezinin salgıladığı hormonlar yer alıyor.
TİROİT VE PARATİROİD BEZLERİ
EŞEY HORMONLARI
SANATSAL BİLGİ
25/12/2016