BİTKİ ÖRTÜSÜ DAĞILIMI FAKTÖRLERİ
9. Sınıf ve Ygs konusu. Yeryüzünde bitki örtüsünün dağılımı ve bu dağılımı etkileyen faktörler. İklim yer şekilleri, toprak ve biyolojik faktörler.
Belirli bir bölgede iklim, yer şekilleri, toprak özellikleri ve biyolojik faktörlerin etkisiyle meydana gelmiş ağaç, çalı, ot, yosun gibi bitkilerin tamamına bitki örtüsü denir.
Yeryüzünde Bitki Örtüsünün Dağılımı Etkileyen Faktörler
1. İklim
Bir bölgenin iklimi ile bitki örtüsü arasında sıkı bir ilişki vardır. Öyle ki bir bölgede etkili olan iklime bakarak o bölgedeki bitki örtüsünü, bitki örtüsüne bakarak o bölgenin iklimini büyük ölçüde tahmin edebiliriz.
Bir bölgede yıllık ve günlük sıcaklık farkı az. Sıcaklık ortalamaları 20 – 25 °C arasında, yağışlar fazla ve mevsimlere düzenli dağılmış ise, o bölgenin bitki örtüsünün yıl boyu yeşil kalabilen geniş yapraklı ağaçlardan oluştuğunu söyleyebiliriz. Eğer bir bölgede yağışlar yüksek, yazlar sıcak, kışlar soğuk geçiyorsa o bölgenin bitki örtüsünün kışın yapraklarını döken geniş yapraklı ağaçlardan oluştuğunu söyleyebiliriz. Eğer herhangi bir bölgede yağış miktarı az, kışlar soğuk, yazlar sıcak ve kurak ise o bölgenin bitki örtüsünün bozkır olduğu söylenebilir. Bu anlatımların tersi de doğrudur.
Yeryüzünde bitki örtüsünün genel dağılımında enlem etkilidir. Ekvatordan uzaklaştıkça yaz ve kış sıcaklık miktarı, yağışlar ve nemin azalması bitki örtüsünün kutuplara doğru önce geniş yapraklı uzun boylu ağaçlar, karışık ormanlar, iğne yapraklı ağaçların oluşturduğu ormanlar ve çayırlar şeklinde devam etmesine neden olur.
Bir dağ yamacı boyunca da yükseklere çıkıldıkça bu durum gözlenmektedir.
2. Yer Şekilleri
Yer şekilleri bitki örtüsünün dağılımında etkisini o bölgenin sıcaklık ve yağış miktarını etkileyerek gösterir. Dağların uzanış şekli, yükselti, bakı gibi faktörler o bölgede bitki örtüsü çeşidini etkiler.
3. Toprak
Toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı, içerdiği mineraller üzerinde yetişen bitki örtüsünün türünü ve niteliğini etkilemektedir.
Mineral bakımında zengin, humuslu ve çok sert veya kum şeklinde olmayan topraklarda o bölgenin ikliminin elverdiği ölçüde maksimum zenginlikte bitki örtüsü oluşur.
Mineral bakımından yetersiz, killi, kayalık, veya kumsu topraklarda yüksek yapılı bitkiler yetişemez.
4. Biyolojik Faktörler
İnsan, hayvan ve bitkilerin bitki örtüsü üzerinde yaptıkları etkiye biyolojik etki denir.
Bu etkilerden en büyüğü insanlar tarafından gerçekleştirilmektedir. İnsanların tarım alanları açma, yol yapma, yerleşim yeri açma, yangın vb. nedenlerle bitki örtüsüne verdikleri zarar son yıllarda yine insan yaşamını tehdit eder boyuta gelmiştir.
Karasal iklim türlerinde ormanların tahrip edilmesiyle ortaya çıkan bitki örtüsüne antropojen bozkır adı verilmektedir.
Akdeniz iklim bölgelerinde makilerin tahrip edilmesiyle ortaya çıkan bitki örtüsüne garig adı verilir.
YERYÜZÜNDEKİ BİTKİ TOPLULUKLARI
SANATSAL BİLGİ
16/12/2016