DÜNYANIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ TEST ÇÖZÜMLERİ
9. sınıflar coğrafya konusu. Dünyanın kendi ekseni etrafında ve güneş çevresindeki hareketinin özellikleri ve sonuçları ile ilgili çözümlü testin çözümleri.
Çözüm – 1
Dünyanın ekseni etrafında hareketine günlük hareket denir. Dünyanın günlük hareketinde güneşin yeryüzündeki bir konuma düşme açısı sürekli değişir. Güneş battıktan sonra güneş ışınları hiç görünmez.
Bu olay cisimlerin gölge boylarının sürekli değişmesine ve aydınlanma çizgisinin sürekli yer değiştirmesine sebep olur. Yine bu olaya bağlı olarak gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkından dolayı meltemler oluşur.
30 ve 60 enlemlerinde dinamik basınç kuşakları dünyanın şekli ve ekseni etrafındaki dönüşünün bir sonucudur.
Güneş ışınlarının yarımkürelere farklı açılarla gelmesi dünyanın yıllık hareketinin ve şeklinin bir sonucudur. Günlük hareketle bir ilgisi yoktur.
Doğru cevap D seçeneği.
Çözüm – 2
Dünyanın yıllık hareketleri sonucunda mevsimler oluşur. Güneş ışınları yılda bir kez yengeç ve oğlak dönencelerine dik olarak gelir. Bu dönenceler arasındaki yerlere yılda iki kez dik olarak gelir.
Kış ve yaz mevsimlerinden kaynaklanan ısınma farkları nedeniyle mevsimlik muson rüzgarları meydana gelir.
Alizeler dünyanın günlük hareketi sonucu, kuzey ve güney yarımkürede 30° enlemlerinde ortaya çıkan yüksek basınç alanından ekvatora doğru esen sürekli rüzgarlardır.
Doğru cevap E seçeneği.
Çözüm – 3
Güneş ışınlarının bir noktaya yıl içinde farklı açılarla düşmesi, gece ve gündüz sürelerinin sürekli değişmesi dünyanın yıllık hareketi sonucu ortaya çıkar.
Gün içinde gölge boyunun değişmesi günlük hareketin, yıl içinde bir noktadaki gölge boyunun sürekli değişmesi yıllık hareketin sonucudur.
Sürekli rüzgarların yönünde sapmalar oluşması da günlük hareketin sonuçlarındandır.
Doğru cevap B seçeneği.
Çözüm – 4
Yer ekseninin eğikliği 36° olsaydı tropikal kuşak genişlerdi. Buna bağlı olarak kutup daireleri 54° enleminden geçerdi ve kutup kuşağı da genişlerdi.
Tropikal kuşağın ve kutup kuşağının genişlemesi orta kuşağın daralmasına sebep olurdu.
Gece ile gündüz arasındaki zaman farkı ise artardı.
Doğru cevap D seçeneği.
Çözüm – 5
Yengeç dönencesi 23° 27’ dakika enleminden geçtiğinden dolayı bu enlem ve yakınlarına güneş ışınları en dik olarak 21 Haziranda gelir. Soruda güneş ışınları 20° kuzey enlemine 90°açı ile gelirken 30° güney enlemine 40° ile geliyorsa bu tarih 9 Haziran olabilir.
Diğer yandan soruyu matematiksel olarak çözmeyi de verelim.
Güneş ışınları 21 mart ve 23 eylülde ekvatora 90° açı ile düşer. Bu tarihten sonra eğer tarih 21 mart ise 90° lik düşme açısı kuzeye doğru hareket eder. 4 günde bir enleme daha büyük bir açı ile düşer.
Örneğin 21 Martta ekvatora 90° ile düşen güneş ışınları 25 martta 1 ° kuzey enlemine, 29 martta 2° kuzey enlemine, 3 nisanda 3° kuzey enlemine dik düşer.
Güneş ışınları 20° paraleline 90° ile düşüyorsa 19° kuzey ve 21° kuzey enlemlerine 19° ile düşer. Bu paralelden uzaklaşılan her paralel için güneş ışınlarının gelme açısı 1° küçülür.
Doğru cevap C seçeneği.
Çözüm – 6
21 Aralık tarihinde güneş ışınları oğlak dönencesine dik düşer. Bu tarih güney yarımkürede yaz mevsiminin, kuzey yarımkürede kış mevsiminin başlangıcıdır.
30 Aralık tarihi ise 21 Aralıktan 9 gün sonrasıdır.
30 Aralık için verilen yargılardan;
I. Seçenek doğrudur. Çünkü yaz mevsimi yaşanmaktadır.
II. seçenek yanlıştır. Sözü edilen olay 21 mart ve 23 Eylül tarihlerinde gerçekleşir.
21 Aralıkta 23° 27’ güney enlemine 90° ile düşen güneş ışınları 30 Aralıkta 9/4 = 2° 25’ enlem yer değiştirir. 23° 27’ – 2° 25’ = 21° 02’ güney enleminde bulunur. Güneş 10° güney enlemine göre güneyde bulunmaktadır. Dolayısıyla 10° güney enlemindeki cisimlerin gölgeleri kuzeye doğrudur. III. Seçenek yanlıştır.
IV. seçenek doğrudur. Güney kutup bölgesinde gündüz yaşanmaktadır.
Doğru cevap C seçeneği.
Çözüm – 7
21 Martta güneş ışınları ekvatora 90° ile düşer. Ekvatorun güneyindeki cisimlerin gölgesi güneye, ekvatorun kuzeyinde bulunan cisimlerin gölgesi kuzeye doğru uzanır.
Doğru cevap D seçeneği.
Çözüm – 8
Sözü edilen enlem ekvator ile dönenceler arasında kalan bir enlem olmalıdır. 15° güney enlemi bu özelliklere sahiptir.
Doğru cevap E seçeneği.
Çözüm – 9
21 Aralık Güney yarımkürede yaz, kuzey yarımkürede kış mevsimi başlangıcıdır.
Bu tarihte güney yarımkürede en kısa gece, kuzey yarımkürede en uzun gece yaşanmaktadır. Kuzey kutup bölgesinde 24 saat gece yaşanmaktadır.
Bu tarihte güneş ışınları yengeç dönencesine değil oğlak dönencesine dik gelir.
Aydınlanma çemberi kuzey kutup noktasından değil, kuzey kutup dairesinden (66° 37’ enlemi) geçmektedir.
Doğru cevap C seçeneği.
Çözüm – 10
Dünya güneşe en fazla 3 Ocak tarihinde yaklaşır. Dünyanın güneşe en yakın konumda bulunduğu bu noktaya perihel (günberi) noktası adı verilir.
Muson rüzgarları dünyanın güneş çevresinde dönmesi sonucu oluşan mevsimlerden kaynaklanır.
Dünyanın güneşe en uzakta bulunduğu noktaya afel (günöte) noktası adı verilir. Bu olay 4 Temmuzda gerçekleşir.
Dünyanın güneşe yakınlaşması veya uzaklaşması yeryüzündeki sıcaklık üzerinde fazla etkili olmaz.
Doğru cevap B seçeneği.
Çözüm – 11
21 Haziran kuzey yarımkürede yaz, güney yarımkürede kış mevsiminin başlangıcıdır.
Bu tarihte güney kutup bölgesi karanlıktır. Aydınlanma çemberi güney kutup dairesinin içerisine girmez. Kutup noktası güneş ışınlarını alamaz.
Kuzey yarımküre ısınmakta, güney yarımküre soğumaktadır. II. İfade doğrudur.
Güney orta kuşakta en kısa gündüz yaşanır. III. İfade yanlıştır.
Bu tarihte aydınlanma dairesi kuzey kutup bölgesini içine alır ve kuzey kutup dairesine içten, güney kutup dairesine dıştan teğet olur.
Doğru cevap A seçeneği.
Çözüm – 12
D seçeneği dışındaki seçenekler dünyanın şeklinin sonuçlarındandır. D seçeneğindeki ifade yanlıştır. Dünyanın ekseni etrafındaki dönüş hızı ekvatora değil kutuplara gidildikçe azalır.
Doğru cevap D seçeneği.
Çözüm – 13
Dünyanın şeklinden dolayı güneş ışınları en dik ekvator ve çevresine düşerken en eğik kutup noktaları ve yakınlarına düşer. Kutupların en soğuk yerler olmasının temel nedeni dünyanın şeklidir.
Doğru cevap C seçeneği.
Test Soruları
Dünyanın Yıllık Hareketi Konu Anlatımı
SANATSAL BİLGİ
14/10/2017