Özel Ders

DÜNYANIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI

Ygs 10. Sınıf Coğrafya konusu. Dünyanın şekli ve sonuçları. Yerküre boyutları.

Dünyanın şekli hiçbir geometrik şekle tam olarak uymaz. Dünyanın ekvatorda hafifçe şişkin, kutuplarda hafifçe basık olan, kendisine has bir şekli vardır. Bu şekle geoid adı verilir. Dünyanın geoit şeklini alması, kendi ekseni etrafında dönmesine bağlı olarak, ekvator kısmında meydana gelen merkezkaç kuvveti etkisiyle meydana gelen savrulma sonucu almıştır.

D_Sekil1

Dünyanın Şeklinin Sonuçları

1 – Güneş ışınları yeryüzünün farklı bölgelerine farklı açılarla düşer. Güneşe en dik poziyonda olan bölge güneş ışınlarını en dik açılarla alırken, bu bölgeden uzaklaşıldıkça güneş ışınlarının geliş açısı düşecektir. Güneş ışınlarının en dik geldiği bölgeler ekvator ve çevresidir. Ekvatordan kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının gelme açısı azalır. Buna bağlı olarak sıcaklık da ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır.

Ekvatordan kutuplara doğru sıcaklığın azalmasına bağlı olarak buharlaşma, denizlerin tuzluluk oranı ve bitki türleri azalır. Kalıcı kar sınırı ve tarım ve orman üst sınırı ise alçalır.

2 – Dünyanın bir yarısı aydınlıkken diğer yarısı karanlık olur. Dolayısıyla bir yarısında gece yaşanırken diğer yarısında gündüz yaşanır.

3 – Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı ekvatordan kutuplara doğru azalır.

4- Ekvator yerküreyi iki eşit parçaya böler.

5 – Paralel dairelerinin uzunluğu ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır.

6 – Meridyen dairelerinin uzunluğu ekvatordan daha kısa olur.

7 – Yerçekimi ekvatorda kutuplardan daha fazla olur.

8 – Meridyenler arası mesafe ekvatorda en fazla olur. Kutuplara gidildikçe bu mesafe azalır ve tüm meridyenler kutup noktalarında birleşirler.

9 – Kutup yıldızının görünüm açısı, kuzey yarımkürede bulunulan yerin enlem derecesini verir.

10 – Haritalarda bozulmalar oluşur.

Yerküre Boyutları

Ekvator Çevresi: 40.076 km

Ekvator Yarıçapı: 6378 km