7. SINIF DUYU ORGANLARI II

7. Sınıf fen bilgisi dersi. Deri, burun ve dilin yapısı ve görevleri. Duyu organlarının sağlığı için yapılması gerekenler. Konu anlatımı.

Derinin Yapısı Ve Görevleri

Deri hem organları dış etkilerden korur. Hem de dokunma duyusu organı olarak görev yapar. Deri vücudun her yanını sarmıştır. Gözlerimizde deri bulunmaz ama göz kapağı ve gözyaşı ile korunur. Kulaklarda kulak yolu açıktır. Ama bu yol da kulak kiri ve kılları ile korunur. Aynı şekilde vücudun dışa açık her kısmı çeşitli sıvı ve yapılarla korunur.

Deri vücudu koruma ve dokunma duyusunun yanında boşaltıma da yardımcı olur. Bazı atık maddeler terleme yolu ile deriden atılır.

Derimiz ile sıcaklık, soğukluk, keskinlik, sertlik, yumuşaklık, kuruluk, ıslaklık, basınç gibi ısıl ve mekanik dış etkileri algılarız.

Derimiz üç kısımdan meydana gelir. Üst deri, orta deri ve alt deri

Üst Deri

Bu kısma epidermis tabakası denmektedir. Derinin en dıştaki kısmıdır. Bu tabakada kan damarları ve sinirler bulunmaz. Bu tabaka vücudu mikroorganizmalardan, kimyasal ve fiziksel dış etkilerden korur. Deriye rengini veren hücreler de bu kısımda bulunur.

Orta Deri

Orta deriye dermiş tabakası denmektedir. Üst deri ve alt derinin arasında yer alır. Bu kısımda kan ve lenf damarları, ter bezleri, yağ bezleri, kıl kökleri, sinir uçları ve düz kaslar bulunur. Dokunma duyusu ile ilgili reseptörler bu kısımda yer alır. 

Alt Deri

Bu kısma hipodermis adı verilmektedir. Bu tabakada bulunan yağ dokusu vücut sıcaklığını korur. Ayrıca derinin rahat hareket etmesini sağlar.

Dokunma Duyusunun Alınışı

Deriyi saran sinir hücrelerinin uçları ağrı gibi uyarıları alır. Orta deride yer alan reseptörler sıcaklık, soğukluk, basınç ve dokunma uyarılarını alır ve sinir hücrelerine aktarırlar. Sinir hücreleri bu uyartıları beynin ilgili kısmına götürür. Gelen sinyaller burada değerlendirilir ve tepki oluşturulur.

Burun Yapısı ve Görevleri

Burun hem koku alma duyusu organı olarak hem de solunum organı olarak görev yapar. Burunda burun kılları, koku alma reseptörleri, kılcal damarlar, sinirler ve mukoza bulunur. 

Burundaki kıllar solunan havadaki toz ve mikropları tutar. Solunan havayı nemlendirir ve ısıtır. Böylece akciğerlere vücut sıcaklığına uygun temiz hava girer. Burun ile nefes almanın yararı budur.

Bir koku uzun süre solunursa koku alma hücreleri yorulur ve o koku artık hissedilmez. Buna koku uyumu denir. Bu süre içinde başka bir koku ortaya çıkarsa o koku hemen hissedilir.

Kokunun alınması için koku moleküllerinin havaya karışması gerekir. Bu koku molekülleri solunan hava ile burnun mukus tabakasına gelir. Burada mukus tabakası içinde çözünür ve reseptörler tarafından alınarak sinir hücrelerine iletilirler. Sinir hücreleri bu uyarıları beynin ilgili kısmına götürür. Alınan kokunun özelliği bu merkezde değerlendirilir.

Dil ve Yapısı

Dil tat alma duyusu organımızdır. Dil, aynı zamanda hem konuşmaya, hem beslenmeye yardımcı olur. Dilin üst kısmında tat alma tomurcukları bulunur. Besinler tükrükte çözünerek reseptör hücreleri uyarırlar. Reseptör hücreleri bu uyarıları tat alma sinirlerine aktarırlar. Tat alma sinirleri bu uyarıları beynin ilgili merkezine götürürler. Sinir hücreleri ile gelen elektriksel ileti beynin ilgili merkezinde değerlendirilerek tadın cinsi saptanır.

Duyu Organlarının Sağlığını Korumak İçin

Bilgisayar ve televizyona çok yakından ve çok uzaktan bakılmamalıdır. Yakından ve uzaktan bakmak göze zarar verir.

Kitap okurken kitap çok yakın ve çok uzak tutulmamalıdır. Rahatça okuyabileceğimiz bir uzaklıkta bulunmalıdır.

Özellikle bilgisayarla uzun süreli çalışmalarda bilgisayarın parlaklığı minimum yapılmalıdır. Parlaklığı minimum yapmak ekrandaki tabloları ve yazıları okunmaz hale getirmez. Işığın gözümüzü yormasını engeller. 

Yine uzun süreli bilgisayar ekranına bakılmamalı, göz ara ara kısa süreli de olsa dinlendirilmelidir.

Aşırı parlak cisimlere bakılmamalıdır.

Çok gürültülü yerlerde durulmamalıdır. Çok yüksek sesle müzik dinlenmemelidir.

Temiz elbiseler giymeli, haftada en az bir kez banyo yapmalıyız. Derimizi temiz tutmalıyız. Ellerimizi özellikle her yemekten sonra sabunla yıkamalıyız. Dışarıdan eve geldiğimizde ellerimizi yıkamayı alışkanlık haline getirmemiz faydalı olacaktır. Özellikle kalabalık şehirlerde otobüs ve alışveriş sonrası eve gelindiğinde eller sabunla yıkanmalıdır.

Yazları güneş altında fazla durmamalıyız.

Burun temizliğine özen göstermeli, içindeki kılları yolmamalıyız.

Yemekleri çok sıcak ve çok soğukken yememeliyiz.

Yediğimiz besinlerin temiz olmasına dikkat etmeliyiz. Sebze ve meyveleri tüketmeden önce mutlaka yıkamalıyız. Bu tüm vücut sağlığımız için gereklidir.

Her yemekten sonra dişlerimizi fırçalamalıyız.

Alkol ve sigaradan uzak durmalıyız.

Gözün ve Kulağın Yapısı ve Görevleri

SANATSAL BİLGİ

16/07/2017