ALKOLLERİN ÖZELLİKLERİ
12. sınıflar kimya konusu. Alkollerin fiziksel ve kimyasal özellikleri. Alkollerin halojenürlerle, metallerle ve bazlarla tepkimeleri. Alkollerin dehidrasyonu. Konu anlatımı
Alkollerin Fiziksel Özellikleri
1- Alkolller suda çözünürler, fakat iyonlaşmazlar. Bu nedenle alkollerin sulu çözeltileri elektrik akımını iletmez.
Alkollerdeki OH grubunun sayısı arttıkça sudaki çözünürlükleri de artar. Molekül yapıları büyüdükçe sudaki çözünürlükleri azalır.
Aynı C atomu sayısına sahip polialkol ve monoalkolden polialkol suda daha iyi çözünür.
2- Aynı C sayılı monoalkoller ile eterler izomerdirler.
3- Alkoller baz özelliğine sahip değildir.
4- Monoalkollerde C sayısı arttıkça kaynama noktası da artar. Aynı C atomu sayısına sahip monoalkollerde dallanmanın daha fazla olduğu bileşiğin kaynama noktası daha düşük olur.
5- Aynı sayıda C atomu içeren birincil alkollere göre ikincil, ikincil alkollere göre üçüncül alkollerin kaynama noktası daha düşüktür.
6- Aynı sayıda C atomu içeren hidrokarbonlara ve eterlere göre kaynama noktaları daha yüksektir.
7- Yapılarında H bağı bulunur. Hidrojen bağı alkollerin kaynama noktalarını yükseltir.
Alkollerin Kimyasal Özellikleri
1- Alkollerin Yerdeğiştirme Tepkimeleri
Alkoller halojen asitleri ile yer değiştirme reaksiyonları verirler. Bu reaksiyonlar derişik H2SO4 ve ZnCl2 katalizörlüğünde gerçekleşir.
Etil alkol HBr ile H2SO4 katalizörlüğünde tepkimeye girerek etil bromür ve su oluşturur.
CH3 – CH2 – OH + HBr → CH3 – CH2 – Br + H2O
Etil alkolün HCl ile raksiyonundan etil klorür ve su oluşur.
CH3 – CH2 – OH + HCl → CH3 – CH2 – Cl + H2O
2- Alkollerden Su Çekilmesi
İki alkol molekülü H2SO4 gibi bir katalizör etkisinde ve yüksek sıcaklıkta tepkimeye girerek eter ve su oluştururlar.
İki metanolün tepkimesiyle eter oluşumu aşağıda gösterilmiştir. Tepkime H2SO4 katalizörlüğünde ve 140 °C sıcaklıkta gerçekleşmektedir.
CH3 – OH + CH3 – OH → CH3 – O – CH3 + H2O
3- Alkollerden Alken Oluşumu
Bir alkol molekülünden H2SO4 katalizörlüğünde ve 170 °C sıcaklıkta H2O çekilirse alken bileşikleri oluşur.
Aşağıdaki denklemde reaksiyonun sol tarafındaki bileşik propanol, sağ tarafındaki bileşik ise propendir.
4- Alkollerin Metallerle Tepkimeleri
Alkoller 1A grubundaki metallerle tepkime vererek alkoksit oluştururlar, tepkime sonucunda H2 gazı açığa çıkar.
Metanolün Na ile tepkimesinde metoksit ve H2 gazı oluşumu;
CH3 – OH + Na → CH3ONa + (1/2)H2
Etanolün Na metaliyle tepkimesinde Sodyum etokist ve H2 oluşumu,
CH3 – CH2 – OH + Na → CH3–CH2–ONa + (1/2)H2
5- Alkollerin Yanma Tepkimeleri
Alkoller O2 ile yanma tepkimesi verirler. Yanma sonucunda H2O ve CO2 oluşur.
Örnek:
Etanolün yanma tepkimesi,
C2H5OH + 3O2 → 2CO2 + 3H2O
Yanma tepkimeleri bir yükseltgenme tepkimesidir.
6- Yükseltgenme Tepkimeleri
Primer alkoller 1 derece yükseltgenirse aldehitleri, 2 derece yükseltgenirse karboksilli asitleri oluşturur.
Sekonder alkoller 1 derece yükseltgenirse ketonları oluştururlar. Sekonder alkoller sadece 1 derece yükseltgenebilir, tersiyer alkoller ise yükseltgenemezler.
7- Alkolellerin Karboksilik Asitlerle Tepkimesi
Alkoller, H2SO4 katalizörlüğünde karboksilik asitlerle tepkimeye girerek esterleri oluştururlar.
C2H5OH + C2H4O2 → C4H5O2 + H2O
Alkoller ve Adlandırma Kuralları
Alkollerin Kullanım Alanları
SANATSAL BİLGİ
11/04/2018