ASETİLEN 

Asetilenin fiziksel ve kimyasal özellikleri. Asetilen maddesinin elde edilmesi. Asetilenin kullanım alanları. Asetilenden benzen ve PVC elde edilmesi.

Asetilen hidrokarbon sınıflarından biri olan Alkinlerin ilk üyesidir. Kapalı formülü C2H2 olan asetilenin yapı formülü aşağıdaki gibidir.

Asetilenin erime noktası -80,8 kaynama noktası ise -84°C dir. Renksiz bir gaz olan asetilen gazına ticari faaliyetlerde eklenen katkı maddeleri bu gazı sarımsak kokulu yapar.

Asetilen gazı havadan daha hafif, zehirsiz bir gazdır. Ancak bu gaz havanın oksijenini azaltır, boğucu etki yapar.

Asetilen maddesi çok yanıcı ve kararsız bir maddedir, asetilen için kullanılan tüm malzemeler asetilenin özellikleri göz önünde bulundurularak seçilmelidir.

Asetilen gazı 15 atm basınca kadar sıkıştırılırsa patlar, bu nedenle asetilen gazı sıkıştırılarak çelik bidonlarda saklanamaz. Asetilen, aseton adlı çözücüde çözdürülür ve daha sonra çelik silindirlere alınarak taşıma ve depolama işlemleri yapılabilir.

Asetilen, sanayide çok önemli bir maddedir. Asetileni bu kadar önemli yapan özelliği yandığında dışarıya büyük miktarda ısı vermesidir. Havada isli ve sarı bir alevle yanan asetilen gazı oksijenle yakıldığında göz kamaştırıcı bir parlaklıkta yanar ve büyük miktarda ısı açığa çıkarır. Asetilen, oksijen ile birleşerek yandığında 3500°C lik bir sıcaklık verir. Asetilenin alev hızı 6,9 m/s dir. Diğer gaz ve yakıtlarla karşılaştırıldığında en az oksijen tüketimi ile en yüksek alev hızına ulaşan ve en yüksek ısıyı veren maddedir.

Asetilen bu özellikleri nedeniyle sanayide demir kesme ve kaynak işlerinde kullanılır.

Asetilenin Kullanım Alanları

Asetilen endüstride hem dolaylı yoldan hem de doğrudan kullanılan bir maddedir. Endüstride dolaylı kullanımı, birçok organik bileşiğin elde edilmesinde öncü madde olarak kullanılmaktadır.

Asetilene HCl katılarak vinil klorür bileşiği oluşturulur. Vinil klorür bileşiği polimerleştirilirse PVC adı verilen madde elde edilir. PVC maddesi inşaat sektöründe geniş bir kullanım alanına sahiptir.

İki asetilenin birleşmesiyle oluşan poliasetilene vinil asetilen adı verilir. Vinil asetilen plastik üretiminde kullanılır.

Asetilenin kızdırılmış bakır borulardan geçirilmesiyle benzen elde edilir. Benzen maddesi de birçok organik maddenin üretiminde kullanılır.

Asetilenin doğrudan kullanıldığı alanlar aşağıda verilmiştir.

Oksijen kaynağında kullanılır.

Metallerin kesilmesinde ve kaynaklanmasında kullanılmaktadır.

Spektrometre cihazlarında.

Kimya sanayiinde çeşitli organik maddelerin elde edilmesinde ve plastik üretiminde.

Karpit lambalarında. Karpit lambaları asetilen gazını kullanarak ışık vermektedir.

Elektrik enerjisi ile aydınlatılamayan yerlerin aydınlatılmasında (deniz feneri, maden kuyuları, şamandıra, yol işaretleri)

Böcek öldürücü ilaçlarda kullanılır.

Asetilenin Elde Edilmesi

Asetilen kireç ve kok kömüründen elde edilebilir, metan gazının çok kısa bir sürede çok yüksek sıcaklığa kadar ısıtılmasıyla da elde edilebilir.

1. Kalsiyum Karbür ve Sudan Asetilen Hazırlanması

CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂

2. 1,2 Dibromoetan ve Potasyum Hidroksitten Asetilen Eldesi

BrC₂H₂Br + 2KOH → C₂H₂ + 2KBr + 2H₂O

Asetilenin Kimyasal Tepkimeleri

Asetilen polimerleşebilir. n tane asetilen molekülü birleşerek poliasetileni oluşturur. Poliasetilen iletken bir polimerdir.

Asetilen katılma tepkimesi verir.

Asetilen, HCl ile vinil klorür oluşturur.

Vinil klorürler biraraya gelerek PVC adlı maddeyi oluşturur. Çok sayıda bileşiğin bir araya gelerek yeni maddeler oluşturmasına polimerleşme denildiğini biliyoruz.

Böylece asetilenden PVC üretilmiş olur.

İki adet asetilen birleşirse vinil asetilen elde edilir. Vinil asetilen plastik sanayiinde kullanılır.

Üç tane asetilen molekülü birbirine eklenerek benzen adı verilen maddeyi oluşturur.

Asetilenin diğer kimyasal tepkimeleri Alkinlerdeki gibi gerçekleşir. Bunun için Alkinlerin kimyasal tepkimeleri bölümünü inceleyebilirsiniz.

Alkinlerin Kimyasal Özellikleri

Alkinlerin Adlandırılması

SANATSAL BİLGİ

18/02/2018