ASİTLER

10. Sınıflar kimya dersi. Asitlerin tanımı. Kuvvetli ve zayıf asitler. Asitlerin özellikleri. Asitlerin pH değerleri. Konu anlatımı.

Asitler suda çözündüklerinde suya H⁺ iyonu verebilen maddeler olarak tanımlanır.

Asitler için bu tanım Svante Arrhenius (Sıvent Arhenyus) tarafından 1884 yılında yapılmıştır.

H₃O⁺ iyonu çoğu zaman H⁺ olarak verilir.

Bornsted – Lowry Asit Tanımı

Bu iki bilim adamı birbirlerinden bağımsız olarak asitleri sulu çözeltilerine proton veren, bazları ise sulu çözeltiden proton alan maddeler olarak tanımladılar.

Lewis Asit Tanımı

Lewis tanımına göre elektron çifti alan maddeye asit, elektron çifti veren maddeye baz denir.

Asitlerin tatları ekşidir. Bazı meyvelerin tadının ekşi olması yapılarında asit bulunmasından kaynaklanır. Asitlerin ismi Latince bir kelime olan “acere” den gelir. Acere Latincede “ekşi” anlamına gelmekteydi. 

Asitlerin Özellikleri

1. Asitler sulu çözeltilerine H⁺ iyonu verirler.

2. Asitlerin tatları ekşidir.

3. Aktif metallerle hidrojen gazı oluştururlar.

4. Asitler, mavi turnusolün rengini kırmızıya çevirirler.

5. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

6. Bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar

7. Karbonatlarla tepkimeye girerek CO₂ ve H₂O oluştururlar.

8. Asitler metallerle tepkimeye girerek aşınmalarına yol açarlar.

Kuvvetli Asitler

Kuvvetli asitler suda tamamen iyonlarına ayrışan asitlerdir. Zayıf asitler ise suda tamamen iyonlaşmayan asitlere denir. Bir solüsyonun asit kalitesi iyonize edilmiş hidrojen konsantrasyonuna bağlıdır. Aşağıda bazı kuvvetli asit türleri listelenmiştir.

HNO₃ → Nitrik Asit

HCl → Hidroklorik Asit

H₂SO₄ → Sülfirik Asit

HClO₄ → Perklorik Asit

HBr → Hidrobromik Asit

HI → Hidroiyodik Asit

Zayıf Asitler

Zayıf asitler su ile karıştırıldıklarında moleküllerinin büyük kısmı iyonlarına ayrılmaz. Meyvelerde bulunan asit türleri, içeceklerde bulunan asitler zayıf asitlerdir. Aşağıda bazı zayıf asitler ve isimleri verilmiştir.

H₂CO₃ → Karbonik Asit

CH₃COOH → Asetik Asit

CCl₃COOH → Trikloroasetik Asit

HF → Hidroflorik Asit

HCN → Hidrosiyanik Asit

H₂S → Hidrojen Sülfür

H₃PO₄  → Fosforik Asit

Su İle Asit Oluşturan Maddeler

Karbon, azot ve kükürt gibi doğal olarak oluşan bazı oksitler su ile tepkimeye girerek asit oluştururlar. Bu oksitler, metal olmayan oksitlerdir.

CO₂ su ile H₂CO₃ (Karbonik asit) oluşturur.

CO₂(g) + H₂O(s) → H₂CO₃(suda)

Karbonik asit suda aşağıdaki gibi iyonlarına ayrılır.

SO₂ su ile H₂SO₃ (Sülfüröz asit ) oluşturur.

SO₂(g) + H₂O(s) → H₂SO₃(suda)

H₂SO₃ suda aşağıdaki gibi iyonlarına ayrılır.

N₂O₅ su ile HNO₃ (Nitrik asit) oluşturur.

N₂O₅ su ile tepkimeye girdiğinde suda HNO₃, NO₃ ve H⁺ iyonları oluşur.

İndikatörler

Bir maddenin asit veya baz olduğunu anlamak için kullanılan malzemeye indikatör denir. İndikatörler asit veya baz ile etkileştirildiklerinde renk değiştirirler. En yaygın kullanılan indikatör turnusoldür. Turnusol likenlerden elde edilir. 

Turnusol kağıdı asitli çözeltiye batırılırsa rengi kırmızıya dönüşür, baz çözeltisine batırılırsa rengi maviye dönüşür.

Timol mavisi, Metil oranj, Fenolftalein ve Alizarin sarısı maddeleri de indikatörlere örnek verilebilir.

Asitlerin pH Derecesi

Bir maddenin asitlik ve bazlık dercesini ifade eden ölçeğe pH ölçeği denir. pH simgesi “Power of Hydrogen” kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Türkçe karşılığı “hidrojenin gücü” dür.

pH değeri 0’dan 14’ e kadar değerler alır. 7 değeri nötr değeri ifade eder. Yani pH si 7 olan ürün asidik veya bazik özellik göstermez. pH değeri 7’den küçük olan maddeler asidik özellik gösterir. En kuvvetli asitlerin pH değeri 0’dır. Bir asidin pH değeri 0’dan 7’ye gittikçe asidin kuvveti azalır.

pH değeri 7’den büyük olan maddeler ise baz özelliği gösterir. Bazik özelliği en kuvvetli olan maddeler pH değeri 14 olan maddelerdir.

pH Derecesi ve İndikatör Renk Tablosu

Her maddenin bir pH değeri vardır. Aynı zamanda bu maddeler asidik ve bazik özelliklerine göre turnusol kağıdının rengini değiştirirler. Aşağıdaki tabloda pH değeri ve bu değerdeki maddeye batırılan turnusol kağıdının rengi verilmiştir. Böylece bir maddenin asitlik ve bazlık kuvveti kolayca saptanabilir. Modern teknolojide pH ölçümü dijital pHmetreler ile yapılmaktadır.

Bazlar Konu Anlatımı

Asit Türleri

SANATSAL BİLGİ

21/06/2017