ÇÖZELTİLERDE DERİŞİM HESAPLAMA

10. sınıflar ve ygs – lys kimya konusu. Çözeltilerde kütlece yüzde derişim, hacimce % derişim ve molar derişimin hesaplanması. Karışımların derişiminin hesaplanması.

Derişim:

Bir çözeltide çözünmüş olarak bulunan madde miktarına derişim denir.

Örneğin bir bardak suda çözünen tuz miktarı artırıldıkça tuz – su çözeltisinin derişimi artar. 

Derişik Çözelti:

Bir çözeltide çözünen madde oranı yüksekse bu tür çözeltilere derişik çözelti denir.

Seyreltik Çözelti

Çözeltilerde çözünen madde miktarı düşükse bu çözeltilere seyreltik çözeltiler denir.

Doymuş Çözelti

Çözebileceği kadar çözünen madde içeren çözeltilere denir.

Doymamış çözelti

Çözebileceği maksimum çözünen madde miktarını içermeyen çözeltilere denir.

Aşırı Doymuş Çözelti

Çözebileceğinden fazla çözünen madde içeren çözeltilere denir.

Kütlece % Derişimin Hesaplanması

100 gram çözeltide çözünmüş olarak bulunan madde miktarına kütlece yüzde derişim denir.

Kütlece yüzde derişimi Ky olarak belirtirsek;

Olur.

Örnek:

18 gram suda 7 gram tuz çözünerek bir çözelti hazırlanıyor.

Oluşan çözeltinin kütlece % derişimi kaçtır?

Çözüm:

Çözeltinin kütlesine M dersek;

M = 18 + 7 = 25 g

Çözünen madde miktarına m dersek;

m = 7 gram

Kütlece % derişim;

K_y = 28 olur.

Çözeltinin kütlece %28 i tuzdur.

Örnek:

200 g suda bir miktar şeker çözününce çözeltinin kütlece % derişimi 20 oluyor.

Bu çözeltide çözünen şeker miktarı kaç g dır?

Çözüm:

Çözünen şeker miktarı, m olsun. Bu durumda kütlece % derişim formülü;

Denklemi çözersek m’yi buluruz.

4000 + 20m = 100m

80m = 4000

m = 50

Çözeltiye eklenen şeker miktarı 50 gramdır.

Örnek:

Kütlece % derişimi 10 olan 600 gram tuz – su çözeltisinden bir miktar su buharlaştırılınca çözeltinin yeni derişimi % 25 oluyor.

Buna göre buharlaştırılan su miktarı kaç gramdır?

Çözüm:

Önce çözeltideki su ve tuz miktarlarını hesaplayalım.

m_tuz = 60 g

Başlangıçta çözeltide 540 g su ve 60 gram tuz vardır.

Bu çözeltiden m gram su buharlaştırılırsa suyun miktarı azalır, tuzun miktarı değişmez. Çözeltinin toplam kütlesi azalır, derişim artar.

Bir miktar su buharlaştırılınca derişim %25 oluyorsa derişim formülümüz,

Şeklinde olur.

15000 – 25m = 6000

9000 = 25m

m = 360 g olarak bulunur.

Hacimce % Derişim

Hacimce % derişim miktarına V_y dersek formülümüz,

Şeklinde olur.

Örnek:

30 cm³ şeker ile 270 cm³ su karıştırılarak bir çözelti hazırlanıyor.

Oluşan çözeltinin hacimce % derişimi kaçtır?

Çözüm:

Çözünen maddenin hacmi;

V_ş = 30 cm³

Çözeltinin hacmi;

V = 300 cm³

V_y = 10

Çözeltinin hacimce % derişimi 10’dur.

Molar Derişim 

Bir litre çözeltide çözünmüş halde bulunan maddenin mol sayısına molar derişim denir.

Molar derişim molarite olarak da adlandırılır.

n, çözünen maddenin mol sayısını göstermek üzere molarite;

İfadesiyle bulunur.

Örnek:

14,5 gram NaCl katısı suda çözünerek 400 mL lik bir çözelti hazırlanıyor.

Oluşan çözeltinin molar derişimi kaçtır?

(NaCl = 58 g/mol)

Çözüm:

Önce 14,5 gram NaCl kaç moldür, onu bulalım.

1 mol NaCl                   58 g

x mol NaCl                   14,5

x = 0,25 mol

400 mL = 0,4 L dir.

M = 0,625 mol/L olarak bulunur.

Çözeltilerin Karıştırılması

Birden fazla çözeltinin çözünenleri aynı ise bu çözeltiler karıştırıldığında oluşan yeni çözeltinin kütlece yüzde derişimi;

m₁.y₁ + m₂.y₂ + ... +m_n.y_n = (m₁ + m₂ + … + m_n).y_K

Burada m değeri çözünen maddenin kütlesini, y değerleri kütlece yüzde derişimi göstermektedir.

Örnek:

%10 luk 300 gram şeker – su çözeltisi ile %20 lik 200 gram şeker su çözeltisi karıştırılıyor.

Oluşan karışımın kütlece % derişimi kaç olur?

Çözüm:

Bu soruyu 2 yoldan çözebiliriz.

1. Yol

1. bileşikteki şeker ve su miktarlarını bulalım.

m₁ = 30 g

1. bileşikte 30 gram şeker vardır buna göre suyun kütlesi 300 – 30 = 270 g olur.

2. Bileşikteki şeker ve su miktarlarını bulalım.

m₂ = 40 g

2. bileşikte 40 gram şeker var. Buna göre 2. Bileşikteki su miktarı 200 – 40 = 160 g olur.

1. ve 2. Çözeltideki şeker miktarlarını toplayarak paya yazarız. Toplam kütleyi ise paydaya yazarız.

K_y = 14

2. Yol

Aşağıdaki formülü kullanarak kısa yoldan sonucu bulabiliriz.

m₁.y₁ + m₂.y₂ + ... +m_n.y_n = (m₁ + m₂ + … + m_n).y_K

300 . 10 + 200 . 20 = (300 + 200 ).y_K

7000 = 500.y_K

y_K = 14 olarak bulunur.

Çözelti Karışımlarında Molaritenin Bulunması

Molariteleri bilinen birden fazla çözeltinin karıştırılması durumunda toplam molarite;

M = M₁.V₁ + M₂.V₂ + … +M_n.V_n = M_k.V_k

Formülüyle bulunur.

Örnek:

Molaritesi 1 mol/L olan 4 litrelik tuz su çözeltisi ile, molaritesi 2 mol/L olan 6 litrelik tu – su çözeltisi karıştırılırsa karışımın molaritesi kaç mol/L olur?

Çözüm:

M = M₁.V₁ + M₂.V₂ + … +M_n.V_n = M_k.V_k

Formülünü kullanırsak;

1.4 + 2.6 = 10.M_k

10.M_k = 16

M_k = 1,6 mol/L olur.

Homojen Karışımlar

Karışımlar Çözümlü Test

SANATSAL BİLGİ

04/08/2017