ELEKTRON NOKTA YAPISI

9. Sınıflar ve ygs – lys kimya konusu. Nötr atomların, iyonların ve bileşiklerin elektron nokta yapısı, lewis gösterimi. Konu anlatımı ve örnekler.

Lewis Gösterimi

Bu gösterim 1916 yılında Gilbert Newton Lewis tarafından atomlar arasındaki bağları göstermek için kullanılmıştır.

Bir atomun bileşik yapıp yapamayacağı bu atomun son yörüngesinde bulunan elektron sayısına bağlıdır. Atomların son yörüngelerindeki elektronlara değerlik elektronları denilir.

Lewis gösterimi atomların değerlik elektronlarını nokta şeklinde atomun çevresinde işaretlemeye dayanır. Bu gösterime “Elektron nokta yapısı” adı da verilir.

Elektronlar atom simgesinin etrafına birer birer saat yönünde veya saatin tersi yönünde yerleştirilir. İlk 4 noktadan sonraki noktalar diğer noktalarla ikili çift oluşturacak şekilde yerleştirilir.

Elektron nokta yapısı iyonlar, iyonik ve kovalent bağlı bileşikler için de kullanılır.

Nötr Bir Atom İçin Elektron Nokta Yapısı

Oksijenin Elektron Nokta Yapısı

Oksijenin atom numarası 8’dir. Bu elementin elektron dizilimi aşağıdaki gibidir.

₈O =  )2        )6

O’nin son yörüngesinde 6 elektron bulunmaktadır. Bu elektronları O’nin sembolünün etrafına yerleştirelim.

Na Atomunun Elektron Nokta Yapısı

Na (Sodyum) atomunun elektron dizilimini yapalım.

₁₁Na = )2     )8     )1

Na atomunun son yörüngesinde 1 adet elektron var. Öyleyse elektron nokta yapısı tek noktadan oluşacaktır.

Ca (Kalsiyum) Atomunun Elektron Nokta Dizilimi

₂₀Ca atomunun elektron dizilimi aşağıdaki gibidir.

₂₀Ca = )2     )8     )8    )2

Ca atomunun son yörüngesinde 2 elektron olduğundan Ca simgesinde 2 nokta bulunacaktır.

Cl (Klor ) Atomunun Elektron Nokta Dizilimi

₁₇Cl atomunun elektronik konfigürasyonu aşağıdaki gibidir.

₁₇Cl = )2     )8    )7

Son yörüngesinde 7 elektron olduğundan Cl atomunun simgesi etrafında 7 elektron bulunur.

 Diğer elementler de benzer şekilde yapılır. Son yörügesinde 8 elektron bulunan soygazların etrafında 8 elektron gösterilir.

Ne Atomu Elektron Nokta Yapısı

Pozitif ve Negatif İyonların Elektron Nokta Yapısı

Pozitif iyonlar katyon, negatif iyonlar anyon olarak adlandırılır. Katyonlar elektron vererek değerlik elektronlarını sıfırladıklarında katyonların etrafında nokta gösterilmez, bunun yerine kaç adet elektron verdiklerini gösteren bir sayı + işareti ile birlikte konulur. Bir atom elektron vermiş fakat değerlik elektron sayısı sıfırlanmamışsa verdiği elektron sayısı nötr haldeki elektron sayısından çıkarılarak değerlik elektron sayısı yeniden hesaplanır.

Negatif yüklü iyonlar ise elektron alarak değerlik elektronlarını 8’e tamamlarlarsa, bu iyonların çevresinde elektronları temsilen 8 nokta konulur. Bununla birlikte kaç tane elektron aldıklarını belirten bir sayı – işareti ile birlikte simgede gösterilir.

Katyonların Elektron Nokta Yapısı

Na⁺ İyonunun Elektron Nokta Yapısı

Sodyum atomunun elektron dizilimi 

₁₁Na = )2    )8    )1

Şeklinde idi. Son yörüngesindeki 1 adet elektronu verdiğinden değerlik elektron sayısı 0 olur ve soygazların elektron düzenine ulaşır.

Na⁺ iyonun etrafında elektron gösterilmez. Sadece üst köşesine + işareti konulur.

Na⁺

₁₂Mg²⁺ (Magnezyum) atomunun elektron nokta yapısını incelersek;

Mg atomunun elektron dizilimi;

₁₂Mg = )2       )8     )2

Şeklindedir. Bu iyon 2 elektron verirse değerlik elektron sayısı 0 olur. Bu durumda elektron nokta gösterimi yapılmaz, sadece sağ üst köşesine "2+" yazılır.

Mg²⁺

Al²⁺ iyonunun elektron nokta dizilimini yapalım.

₁₃Al atomunun elektron dizilimi;

₁₃Al = )2     )8    )3 

Şeklindedir. Bu atom 2 elektron verirse elektron dizilimi;

13Al = )2       )8      )1 

Şeklinde olur. Son yörüngesinde 1 elektron kaldığından bir tane elektron noktası olur.

Anyonların Elektron Nokta Yapısı

Bir anyon kaç adet elektron almışsa bu elektronlar elektron dizilimine ilave edilerek değerlik elektronu sayısı hesaplanarak nokta yapısına ilave edilir.

S^2-  (Sülfür)İyonunun Elektron Nokta Yapısı

S atomunun nötr haldeki elektron dizilim aşağıdaki gibidir.

₁₆S = )2     )8     )6

Son yörüngesinde 6 elektron bulunmaktadır, 2 elektron almış olduğundan değerlik elektron sayısını 8’e tamamlamıştır. S^2- iyonunun elektron nokta yapısı aşağıdaki gibi olur.

P^3- iyonunun Elektron Nokta Yapısı

₁₅P atomunun nötr haldeki elektron dizilimi

₁₅P = )2      )8      )5

Şeklindedir. Bu atomun değerlik elektron sayısı 5’tir. 3 tanede dışarıdan almış olduğundan toplam 8 değerlik elektronu olur.

İyonik ve Kovalent Bağlı Bileşiklerin Elektron Nokta Yapısı

SANATSAL BİLGİ

25/07/2017