ETERLER

12. sınıflar organik kimya konusu. Eterlerin yapısı ve özellikleri Eterlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri. Eterlerin kullanım alanları. Konu anlatımı.

Eter, bir organik bileşik sınıfının genel adıdır. Formülleri R – O – R yapısındadır. Kapalı formülleri, C_nH_{(2n + 2)}O şeklindedir.

Bir eter aynı alkil gruplardan meydana geliyorsa bu eter "simetrik eter" olarak adlandırılır.

Bir eterde farklı alkil grupları bulunuyorsa bu eter "asimetrik eter" olarak adlandırılır.

Eterler, açık zincir yapıda veya halkalı yapıda olabilir. Üç üyeli halkalı yapıdaki eterler "epoksi" olarak adlandırılır. 

Aşağıdaki bileşik açık zincir yapısındaki "metoksilzopropan" bileşiği görülmektedir.

Aşağıda "oksaiklopropan" eterinin molekül yapısı görülmektedir. Bu eterler "epoksiler" olarak adlandırılmaktadır.

Eterlerin Fiziksel Özellikleri

1- Eterlerin kaynama noktası aynı C atomu sayısına sahip alkollerden daha düşüktür.

2- Eterler hidrojen bağı oluşturmazlar. Eterlerde O atomu sadece C atomları ile bağ yapar.

3- Eter molekülleri polardır. Bu nedenle polar maddeler için çözücü olarak kullanılırlar.

4- Eterler polar olduklarından az sayıda C atomu içeren eterler suda çözünebilir. Eterdeki C atomu sayısı arttıkça sudaki çözünürlüğü azalır.

5- Eterlerin polaritesi alkollerin polaritesinden azdır. 

6- Eterler içerdikleri apolar gruplardan dolayı çözücülerde de çözünebilir. Eterler tüm organik bileşikler için iyi bir çözücüdür.

7- Aynı sayıda C atomu taşıyan monoalkollerle eterler birbirinin yapı izomeridir.

Eterlerin Kimyasal Özellikleri

1- Eterlerin kimyasal tepkimelere ilgisi düşüktür. Bunun nedeni yapılarındaki C – O bağının kolay kopmamasıdır.

2- Eter bileşikleri polar yapılıdır.

3- Eterler derişik HCl, HI ve HBr ile tepkimeye girerler.

4- Eterler Na metali ile tepkimeye girmezler.

5- Eterler yanıcıdır. Yanma sonucu CO₂ ve H₂O oluşur.

Eterlerin halojenür asitleri ile geri soğutucu tepkime altında kaynatılması ile alkol ve su oluşur.

Aşağıda dietil eterin HI (Hidrojen Iyodür) asidi ile tepkimeye girerek etil alkol (C₂H₅OH) ve alkil halojenür (C₂H₅I) oluşturmasını gösteren denklem verilmiştir.

C₂H₅ – O – C₂H₅ + HI → C₂H₅OH + C₂H₅ – I 

Eterlerin Kullanım Alanları

Eterlerin bazı önemli kullanım alanları aşağıda verilmiştir.

1- Etil eter bayıltıcı olarak anestezide kullanılır. 

2- Eterler özellikle; plastik, vernik, yağ ve mum için iyi bir çözücüdür. Bu nedenle çözücü madde olarak kullanılırlar.

3- Etilen oksit, etilen glikolün elde edilmesinde kullanılan önemli bir ara maddedir.

4- Dietil eter boya ve yapıştırıcı imalatında kullanılır. Ayrıca tarım ilaçlarında çözücü ve taşıyıcı ajan olarak kullanılır.

Eterlerin Adlandırılması

SANATSAL BİLGİ

26/05/2018