ETERLERİN ADLANDIRILMASI
12. sınıf kimya dersi, organik bileşikler konusu. Eterlerin adlandırılma kuralları. IUPAC sistemine göre ve yaygın biçimde adlandırma. Konu anlatımı ve örnekler.
Eterlerin Adlandırılması Kuralları
UIPAC kurallarına göre adlandırma.
1- En fazla C atomunun bulunduğu zincir ana zincir olarak alınır.
2- Bu ana zincir, O atomuna yakın ucundan başlanarak numaralandırılır.
3- Ana zincirdeki C atomu sayısına karşılık gelen alkan adı belirlenir.
4- Ana zincir dışında O atomuna bağlı alkil grubu alkoksi olarak adlandırılır.
5- Önce alkoksi grubunun bağlı olduğu C atomu numarası, daha sonra alkoksi adı ve ardından ana zincire bağlı grupların bağlandığı C atomu numarası ve grup ismi en son, ana zincirdeki C atomu sayısına karşılık gelen alkan ismi yazılır.
Örnek:
Aşağıdaki bileşiği IUPAC kurallarına göre ve yaygın biçimiyle (eter şeklinde) adlandırınız.
Çözüm:
1. Adım
En uzun C zinciri tespit edilerek numaralandırılır. Numaralandırma zincirin O atomuna yakın ucundan başlar.
2. Adım
Ana zincirde 3 adet C atomu var, 3 C’lu alkan bileşiğinin adı "propan" dır.
3. Adım
O atomuna bağlı alkil grubunun adı metildir (sol tarafta). Metoksi olarak adlandırılır.
4. Adım
Alkoksi grubu 1 numaralı C atomuna bağlıdır. Ana zincirdeki metil grubu ise 2 numaralı C atomuna bağlıdır. Alkoksinin numarası 1, alkil kökünün numarası 2’dir.
Önce alkoksinin numarası ve ismi gelir, daha sonra alkil kökünün numarası ve adı gelir, en son 3 C’lu bileşiğin alkan ismi yer almalıdır.
Bileşiğin IUPAC adı,
1 – metoksi – 2 – metilpropan
Bileşiğin yaygın adlandırma şekli;
O atomunun sağındaki bileşik metil (CH3), solundaki bileşik bütil (C4H9) dur. O halde bileşik,
"Metil – bütil eter" olarak adlandırılır.
Örnek:
Yukarıdaki bileşiği IUPAC kurallarına göre ve yaygın biçimiyle (eter ismi ile) adlandırınız.
Çözüm:
1. adım
O atomunun solunda 2 adet C atomu, sağında 4 adet C atomu var. Sağ taraftaki C atomları ile 3 C’lu bir zincir oluşturmak mümkün. Bu nedenle en uzun zincir O atomunun sağındadır.
2. Adım
Numaralandırma zincirin O atomuna yakın olan ucundan başlar.
3. Adım.
O atomuna soldan bağlı bileşik "etil" (C2H5) bileşiğidir. Etoksi olarak adlandırılır. Bu bileşik O ile 2 numaralı C atomuna bağlandığından 2 – etoksi olarak yerini alacaktır.
En uzun zincirde 3 C atomu var. 3 C lu alkanın adı propandır.
Zincire bağlı tek kök var, metil kökü 2 numaralı C atomuna bağlıdır.
Bileşiğin IUPAC adı,
2 – etoksi – 2– metil propan
Bileşiğin eter olarak adlandırılması,
O atomunun sağındaki bileşik etil, sağındaki bileşik "bütil" (C4H9) dir. Bileşik,
"Etil bütil eter" olarak isimlendirilir.
Örnek:
Aşağıdaki bileşiği IUPAC standartlarına göre ve yaygın adlandırma (eter adı kullanılarak) biçimiyle adlandırınız.
Çözüm:
1. adım
O atomunun sağ tarafında daha fazla sayıda C atomu ve bağ var. En uzun zincir sağ tarafta oluşmaktadır.
2. Adım.
En uzun zincirde 3 C atomu var. 3 C’lu alkan bileşiğinin adı propan’dır.
3. Adım
O atomunun solundaki kök "etil" köküdür. O ile 1 numaralı C atomuna bağlanmaktadır.
4. Adım
Ana zincire 2 adet metil kökü bağlıdır, bu köklerin her ikisi de 2 numaralı C atomuna bağlıdır.
Bileşiğin IUPAC adı,
1 – etoksi – 2,2 – dimetil propan
Bileşiğin yaygın adlandırılış şekli,
sağ taraftaki bileşik etil (C2H5) sol taraftaki bileşik (C5H11) pentildir. Öyleyse bileşiğin eter ismi kullanılarak adlandırılışı,
"Etil pentil eter" dir.
Eterler ve Özellikleri
Eterlerin Eldesi
SANATSAL BİLGİ
27/05/2018