Özel Ders

METALİK BAĞLAR

9. Sınıflar ve ygs kimya konusu. Metalik bağ yapısı. Metalik bağların oluşumu. Metallerde ısı, elektrik iletiminin metalik bağ ile ilişkisi. Konu anlatımı.

Metalik bağlar metal atomlarından kopan serbest elektronlar ile metal katyonları arasındaki çekim kuvvetidir. Metaller birbirleri ile bileşik oluşturamazlar. Bir metal atomunun iyonlaşma enerjisi oldukça düşüktür. Bu durum değerlik elektronların atomdan kolayca kopup diğer atomların yörüngesine girmesini sağlar. Bir elementi meydana getiren atomlara ait değerlik elektronları kendi yörüngesinden çıkarak komşu atomların yörüngesine girebilir ve metalik örgü içinde serbestçe dolaşabilir. Böylece metal elementlerinde serbest dolaşan elektronların oluşturduğu bir elektron bulutu meydana gelir. Elektronu uzaklaşmış atomlar pozitif (+) yükleneceğinden bu elektron bulutuna bir çekim kuvveti uygular, elektron bulutu ise bu pozitif yüklere çekim kuvveti uygular. Elektron bulutu ile pozitif iyonlar arasındaki bu çekim kuvvetine metalik bağ denir.

Metal atomlarının elektronlarının bu şekilde element içerisinde serbestçe hareket edebilmesi metallere has birçok fiziksel özellik kazandırmıştır.

Metallerin elektriği iyi iletmesi değerlik elektronlarının element atomları arasında serbestçe dolaşabilmesi ile ilgilidir. Metale bir ucundan elektrik verilince elektrik akımını oluşturan elektronlar bu metaldeki elektronları iter. Kolayca hareket eden değerlik elektronları uzaklaşır. Metale ait değerlik elektronları metal içinde hareket ettikçe elektrik akımını oluşturan elektronlar da peşinde gelerek metal elementinin değerlik elektronlarının bulunduğu yörüngedeki boşlukları doldurur. Böylece metalin bir ucundan diğer ucuna uzanan bir elektron hareketi, dolayısıyla elektrik akımı oluşur. Element, başka bir metal ile veya bir alıcı ile temas ederse elektrik akımı o maddeye geçer. Metal atomlarının son yörüngelerindeki değerlik elektronu sayısı ve boş orbital sayısı o metalin elektrik iletkenliği üzerinde belirleyicidir. Periyodik cetvelin 1B grubundaki Cu (Bakır), Ag (Gümüş) ve Au (Altın) en iyi iletkenlerdir.

Metallerin ısıyı iyi iletmeleri metalik bağ ile açıklanabilir. Serbest dolaşan elektronlar ısıyı çabucak maddenin her tarafına dağıtır.

Metallere kolayca şekil verilebilmesi yine metalik bağ yapısıyla açıklanabilir. Elektronlar sabit olmayıp kolayca yer değiştirebildiğinden metaller kırılgan değildirler ve kolayca tel ve levha haline getirilebilirler.

Metallerin parlak olması da metalik bağ yapısıyla açıklanır.

Serbest dolaşan elektron bulutu metale çarpan ışığı soğurur. Bu durum buluttaki elektronların daha yüksek enerji düzeylerine uyarılmasına sebep olur. Bir süre sonra bu elektronlar tekrar temel hallerine geçerken sahip oldukları enerjiyi dışarı verirler. Böylece metallerin yüzeyi ışık altında parlak görünür.

Metal atomlarında atom çapı arttıkça metalin elektrona uyguladığı çekim kuvveti azalacağından metalik bağın gücü azalır.

Metallerde değerlik elektron sayısı arttıkça metalik bağın gücü artar.

Metallerde bağ gücü arttıkça metalin erime noktası yükselir.

Periyodik cetvelde soldan sağa gidildikçe metalik bağın kuvveti artar. Bu nedenle erime noktası yükselir.

Periyodik cetvelde gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe atom yarıçapı artacağından metalik bağ kuvveti azalır. Bu durumda erime noktaları da düşer.

Metalikbaglar_S9K1