POLAR ve APOLAR KOVALENT BAĞLAR

9. Sınıflar ve ygs kimya dersi. Kimyasal bağlar konusu. Kovalent bağlı bileşikler, polar ve apolar kovalent bağlar. Molekül ve bağların polarlığı. Konu anlatımı.

Metaller elektron vermeye yatkın, ametaller elektron almaya yatkındır. Metaller son yörüngelerindeki elektronları vererek elektron dizilimlerini soygazların elektron dizilimine benzetmeye çalışır. Ametal atomları ise elektron alarak son yörüngelerini tam dolu hale getirerek soygazların elektron dizilimine ulaşmaya çalışır.

Metal ve ametallerin bu eğilimi metallerle ametaller arasında iyonik bağların oluşmasını sağlar. Böylece iyonik bileşikler oluşur.

Ametal atomları metallerle bileşik oluşturma dışında kendi aralarında bir araya gelerek son yörüngelerindeki elektronlarını ortaklaşa kullanmak suretiyle kendi aralarında bir bağ oluşturabilir. Böylece her ametal atomunun son yörüngesindeki elektron sayısı, diğer ametal atomunun elektronları kullanılarak 8’e tamamlanır ve atomlar kararlı bir yapıya kavuşur. Bu şekilde oluşan bileşiklere kovalent bileşik, kimyasal bağlara ise kovalent bağ adı verilir.

İki atom arasında ortaklaşa kullanılan her elektron çifti bir kovalent bağ sayılır. Bir atom değerlik elektron sayısını 8’e tamamlamak için kaç elektrona ihtiyaç duyuyorsa o kadar bağ yapabilir.

Ametal atomları arasında bir elektron çifti kullanılmışsa oluşan bağa tekli bağ, iki elektron çifti kullanılmışsa oluşan bağa ikili bağ, üç elektron çifti kullanılmışsa oluşan bağa üçlü bağ adı verilir.

Kovalent bağlar polar kovalent ve apolar kovalent bağlar olmak üzere ikiye ayrılır.

Kovalent Bağların Polarlığı

Bir kovalent bağın polarlığı elektron ortaklaşması yapan iki ametal atomunun elektronları kendilerine çekme kuvvetinin bir ölçüsüdür. Hangi atom elektronları daha fazla kendine çekerse o atom kısmen negatif ( - ) yüklü olur. Buna karşılık diğer atom kısmen pozitif ( + ) yüklü olur. Hangi atomun elektronları kendisine daha fazla çekeceği o atomun elektronegatifliği ile ilgili bir durumdur. Kovalent bağ oluşturan atomlardan hangisinin elektronegatifliği (elektron alma yatkınlığı) daha büyükse o atom elektronları daha fazla çeker, bunun sonucunda oluşan kovalent bağ polar olur.

H₂, F₂, O₂ gibi moleküller aynı elementin atomları olduklarından dolayı elektronegatiflikleri eşittir. Bu moleküller apolar kovalent bağlıdır.

Farklı cins atomların elektronegatiflikleri farklıdır. CO₂, H₂S, NO₂ gibi kovalent bağlı bileşikler farklı cins atomlardan oluştuğu için oluşan kovalent bağ polardır.

Apolar Kovalent Bağlar

Bu bağ türü aynı ametal atomlarının elektron ortaklaşması yapmasıyla oluşur. Aralarında elektron ortaklaşması sonucu bir bağ oluşan atomların elektronları kendisine çekme gücü eşittir. Bu nedenle herhangi bir atom üzerinde kutuplaşma olmaz. Oluşan bağ apolar kovalent olur.

Örnek:

İki oksijen atomunun oluşturduğu apolar kovalent bağ aşağıda görülmektedir. O atomlarının son enerji seviyelerindeki elektron sayısının bu şekilde 8’e tamamlandığına dikkat ediniz.

Polar Kovalent Bağ

Farklı cins atomlar arasında oluşan kovalent bağlara polar kovalent bağlar denir. Bu bağlar elektron ortaklaşması yapan atomların elektronegatiflikleri farklı olduğu için polardır.

Örnek:

O ve S atomları arasında oluşan polar kovalent SO₂ bileşiği aşağıda gösterilmiştir. Hem O’nin hem de S’ün değerlik elektron sayısı 6’dır. 2 O atomu S ile birer değerlik elektronunu paylaşır ve S atomunun değerlik elektronunu 8’e tamamlar. Buna karşılık S atomu 2’şerden 4 elektronunu O atomları ile paylaşır ve O atomlarının değerlik elektron sayısını 8’e tamamlar. Sonuçta polar kovalent bağlı SO₂ bileşiği oluşur.

Örnek:

H₂O için kovalent bağ yapısı.

2 hidrojen atomu elektronlarını O ile ortaklaşa kullanarak O atomunun son yörüngesindeki elektron sayısını 8’ tamamlar. Buna karşılık O atomu 2 elektronun H atomları ile paylaşarak H atomunun son yörüngesindeki elektron sayısını 2’ye tamamlar. H ve O arasında polar kovalent bağlı H₂O bileşiği oluşur

Bağ ve Moleküllerin Polarlığı

Bir bileşikte bileşiği oluşturan atomlar apolar ve veya polar olabilir. Fakat bu durum molekülün polar veya apolar olduğu anlamına gelmez. Çok sayıda atomun oluşturduğu moleküllerde molekülün polarlığı molekülü oluşturan bağların vektörel toplamı ile ifade edilir. Molekülü oluşturan bağların vektörel toplamı 0 ise molekül apolardır, değilse molekül polardır.

Aynı cins 2 atomdan örneğin 2 O atomundan meydana gelen bağda polar bağ bulunmadığından O₂ molekülü de apolar moleküldür. CO molekülünde ise tek polar bağ vardır. Bu polar çekim kuvvetini sıfırlayacak 2. Bir bağ yoktur. Bu nedenle CO molekülü polar moleküldür.

Bir molekülde tek apolar bağ varsa molekül apolar olur, eğer bir molekülde tek polar bağ varsa molekül mutlak surette polardır. Birden fazla polar bağın bulunduğu moleküllerin polarlığını bağların çekim kuvvetlerinin vektörel toplamı belirler.

İyonik Bağlar

Metalik Bağlar

SANATSAL BİLGİ

28/07/2017