6. SINIF IŞIĞIN YANSIMASI

6. Sınıflar fen bilgisi dersi. Işığın yansıması konusu. Işık, ışık kaynağı, saydam ve saydam olmayan maddeler. Yansıma kanunları. Konu anlatımı.

Işık

 Evrende var olan nesneleri aydınlatarak görünür kılan maddeye ışık denir.

Işık bir maddedir. Işığın bir enerjisi vardır. Işık enerjisi foton adı verilen enerji paketçiklerinden meydana gelmiştir.

Işık Kaynağı

Kendiliğinden veya bir enerji kullanarak ışık enerjisi üreten varlıklara ışık kaynağı denir.

Saydam Maddeler

Işığı geçirebilen maddelere saydam madde denir. Cam, hava, saf su gibi maddeler saydam maddelerdir. Bu maddeler ışığı geçirirler. Işığı az geçiren maddelere yarı saydam maddeler denir. Buzlu cam yarı saydam maddeye örnektir. Işığı hiç geçirmeyen maddelere saydam olmayan maddeler denir. Tahta, duvar gibi maddeler saydam olmayan maddelerdir.

Cisimlerin Görülmesi

Bir cismin görülebilmesi için ışığın bu cisme çarparak yansıması ve gözümüze gelmesi gerekir.

Karanlık bir odada hiçbir şey görülmez. Ancak bu odada bir ışık yakılırsa odadaki cisimler görülebilir. Bu olay ışık kaynağından çıkan ışınların cisme çarpması ve cisimden yansıyan bu ışınların gözümüze gelmesiyle gerçekleşir. Dolayısıyla bir cismin görülebilmesi ancak cismin bir ışık kaynağıyla aydınlatılabilmesi ve cisimden yansıyan ışığın gözümüze gelmesiyle gerçekleşir.

Cisimlerin renkli görülebilmesinin sebebi de bu olaya benzer. Işık renk tayflarından oluşmuştur. Bir cisim, üzerinde düşen ışığın hangi renk veya renklerini yansıtıyorsa cisim o renk veya renklerin karışımından oluşan renk ile görülür.

Örneğin; bir cisim sadece kırmızı ve yeşil renkleri yansıtıyorsa sarı renkte görülür, cisim sadece kırmızı rengi yansıtıyorsa kırmızı renkli görünür.

Siyah bir cisim ışığın hiçbir rengini yansıtmaz. Dolayısıyla siyah bir cismi görebilmemiz de ancak aydınlık bir ortamda mümkün olur.

Işık Işınları

Işık üzerinde inceleme yapmayı kolaylaştırmak için ışığı çok ince demetler halinde düşünebiliriz. Deftere çizdiğimiz bir çizgiden çok daha ince olan bu demetlere ışık ışını adı verilir. Gerçek yaşamda tek bir ışık demeti elde edilemez. Ancak incelemelerde ışığı bu şekilde düşünmek büyük kolaylık sağlar.

Yansıma

Işığın saydam bir yüzeye çarparak geldiği ortama geri dönmesine yansıma adı verilir.

Işığın Yansıması

Bir ışık saydam bir yüzeye çarparsa geldiği ortama geri döner. Işığın geldiği ortama nasıl döneceği yansıma konusunu oluşturur.

Yansıma Kanunları

1- Gelen ışın, normal ve yansıyan ışın aynı düzlem üzerindedir.

2- Gelme açısı, yansıma açısına eşittir.

Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi gelen ışığın normal ile yaptığı açı ile yansıyan ışının normal ile yaptığı açı birbirine eşittir. 

Yukarıdaki şekilde görülen α açıları ışığın gelme ve yansıma açılarıdır, bu iki açı birbirine eşittir.

β açıları, gelen ve yansıyan ışınların ortamla yaptıkları açılardır ki bu iki açı da birbirine eşittir.

Ortam Normali: Işık ışınlarının geldiği yüzeye dik olan yani bu yüzeyle 90° lik açı yapan doğru parçasına yüzeyin normali denir.

Örnek:

Bir ışık ışını düzgün ve saydam bir ortama, bu ortamın normali ile 40° lik açı yapacak şekilde geliyor.

Bu ışını ve ortamlarla yaptığı açıları çizerek gösteriniz.

Çözüm:

Işığın geldiği ortama dik bir doğru parçası inilir. Işın bu doğru parçası ile 40° açı yapacak şekilde yüzeye indirilir. Bu ışın yansırken yine normal ile 40° açı yapacaktır.

Örnek:

Bir ışık ışını yansıtıcı bir yüzeye şekildeki gibi gelmektedir. Kareler eşit bölmelidir. Işığın bu düzlemden yansımasını çiziniz.

Çözüm:

Bu tarz sorularda yansıyan ışını çizmek için gelen ışın üzerinde bir nokta seçilir. Bu noktanın normale uzaklığına bakılır. Yansıyan ışın bu noktaya simetrik noktadan geçecek şekilde çizilir. Örneğin yukarıdaki şekilde A noktasının normale uzaklığı 1 birimdir. B noktası A noktası ile aynı çizgi üzerinde ve normale 1 birim uzaklığındadır. Yani A noktasının simetriğidir. Öyleyse yansıyan ışın B noktasından geçecektir.

Düzgün Yansıma

Işığın düzgün ve pürüzsüz ortamlardaki yansımasına düzgün yansıma denir. Düzgün yansımada ışık ışınlarının düştüğü noktalara çizilen normaller birbirine paraleldir. Demetler halinde gelen ışık ışınları bu yüzeyden birbirlerine paralel olarak yansır. Bu yansıma şekline düzgün yansıma adı verilir.

Dağınık Yansıma

Işığın geldiği yüzey düzgün değilse veya pürüzlüyse bu ortamda ışık ışınlarının düştüğü noktaara çizilen normaller birbirine paralel olmazlar. Işık ışınları demetler halinde geldiği bu ortamdan birbirlerine paralel olarak değil de dağınık olarak yansır. Bu yansıma biçimine dağınık yansıma adı verilir.

SANATSAL BİLGİ

14/08/2017