Özel Ders

6. SINIF KEMİKLERİN YAPISI

6. Sınıflar fen bilgisi dersi. Kemiklerin yapısı ve görevleri. Kemik dokularının yapısı. Eklemler ve eklem çeşitleri. Konu anlatımı.

Kemiklerin Yapısı

Kemikler, kemik hücreleri ve bu hücrelerin salgıladığı ara maddeden meydana gelir.

Kemik hücrelerine osteosit adı verilir. Bu hücreler yıldız şeklindedir.

Bir kemiğin yapısında kemik zarı, sert kemik dokusu, süngerimsi kemik dokusu, kırmızı kemik iliği ve sarı kemik iliği bulunur.

Kemik Zarı

Kemiğin en dış kısmında yer alır ve kemik dokuyu sarar. Bağ dokudan yapılmıştır. Kemiklerin enine büyümesini, onarılmasını ve beslenmesini sağlar. Kemik zarında bol miktarda kan damarı ve sinir bulunur.

Sert Kemik Dokusu

Uzun kemiklerin gövdesinin tamamı ve baş kısımlarının yüzeyi, kısa kemiklerin ise yüzeyinde bu doku bulunur. Sert dokuda gözenek bulunmaz. Kemiğin en sağlam ve dayanıklı olan kısmıdır. Bu doku içerisinde sarı kemik iliği bulunur.

Süngerimsi Kemik Dokusu

Sert dokunun altında süngerimsi kemik doku yer alır. Bu doku gözenekli bir yapıdadır. Gözeneklerin içinde kırmızı kemik iliği bulunur. Kırmızı kemik iliğinde kan hücreleri yapılır.

Kırmızı Kemik İliği

Süngerimsi kemik dokunun içerisinde yer alan kırmızı kemik iliğinde kan hücreleri üretilir.

Sarı Kemik İliği

Uzun kemiklerde sert dokunun içinde bulunur. Vücudun savunmasında görevli akyuvarlar sarı kemik iliğinde üretilir. Sarı kemik iliğinin bir başka görevi yağ depolamaktır. Gerekli durumlarda kan hücreleri de üretilir.

Kemik Çeşitleri

Uzun Kemikler

İki ucu şişkin, silindir şeklinde ve boyu enine göre çok fazla olan kemiklerdir. Kol ve bacaklarda bulunurlar. Bu kemiklerin büyümesini baş kısımlarında bulunan kıkırdak doku sağlar. Kıkırdak doku uzayarak kemikleşir. Uzun kemiklerin baş kısımlarında devamlı kıkırdak doku bulunur.

Uzun kemiklerin orta kısımları ile baş kısımlarının yüzeyinde sert kemik dokusu bulunur. Baş kısımlarındaki sert dokunun altında süngerimsi doku yer alır. Uzun kemiklerin orta kısımlarında sarı kemik iliği bulunur Baş kısımlarında bulunan süngerimsi dokuda ise kırmızı kemik iliği bulunur.

Tüm kemiklerde olduğu gibi uzun kemiklerde de kemik doku, kemik zarı ile kaplanmıştır. Zar ve dokularda kan damarları ve sinirler bulunur.

Kısa Kemikler

Uzunluğu ile genişliği arasında fazla bir fark olmayan kemiklerdir. El ve ayaklarda bulunurlar. Kısa kemiklerde sarı kemik iliği bulunmaz, kırmızı kemik iliği bulunur. Dıştan içe doğru kemik zarı, süngerimsi doku ve sarı ilik yer alır.

Yassı Kemikler

Uzunluk ve genişliği fazla olup, kalınlıkları az olan kemiklerdir. Bu kemiklerde de kısa kemiklerde olduğu gibi dıştan içe doğru kemik zarı, süngerimsi kemik doku ve kırmızı ilik bulunur. Yassı kemiklerde sarı ilik bulunmaz.

Kafatası, kürek, kaburga ve kalça kemikleri yassı kemiklerdir.

Düzensiz Şekilli Kemikler

Belirli bir şekli olmayan kemiklerdir. Omurlar, yüz ve çene kemikleri bu gruba girer. Bu kemiklerin yapısı kısa kemiklerin yapısına benzer.

Kemikler_I6O1

Eklemler

Kemiklerin birbirleri bağlandıkları bölgelere eklem adı verilir. 3 çeşit eklem vardır; oynar eklem, az oynar eklem ve oynamaz eklem.

1- Oynar Eklemler

Bu eklemlerde, kemiklerin bağlantı uçlarında kıkırdak yapı bulunur. Kıkırdak yapı kemiklerin birbirlerini zedelemeden hareket etmesini sağlar. Kemikler eklem yerlerinde eklem bağları ile birbirlerine bağlanmıştır. İki kemik arasında bir boşluk bulunur. Bu boşluk eklem sıvısı adı verilen bir sıvı ile doludur. Bu sıvı kemik başlarında bulunan kıkırdakların birbirlerini tahrip etmesini engeller ve aynı zamanda hareket serbestliği sağlar.

Kol ve bacak kemiklerindeki eklemler, ayak ve el bileklerindeki eklemler oynar eklemlerdir.

Bebeklerin iskeleti kıkırdak dokudan meydana gelir. Büyüdükçe kıkırdak dokuları kemikleşir. 12 yaşına geldiklerinde kıkırdak dokuların kemikleşmesi tamamlanmış olur. Bununla birlikte soluk borusu ve burun gibi bazı organlarda kıkırdak doku kemikleşmez. Kemik uçlarında bulunan kıkırdak doku da devamlı kalır.

2- Az Oynar Eklemler

Bu eklemlerde birleşen kemiklerin hareket yeteneği tam oynar eklemlerde birleşen kemiklerin hareket yeteneğine göre sınırlıdır. Omurlarımızdaki eklemler, boyun ve göğüs eklemleri, el ve ayak parmak eklemleri bu tür az oynar eklemlerdir. Bu eklemlerde de kemiklerin birleşme bölgelerinde kıkırdak ve eklem sıvısı bulunur.

3- Oynamaz Eklemler

Bu eklemlerde kemikler hareket etmeyecek şekilde birbirlerine bağlanmışlardır. Eklem sıvısı ve eklem kapsülü bulunmaz. Kafatası kemiği, kalça ve leğen kemiklerindeki eklemler bu tür eklemlerdir. Kafatası kemiklerinde bulunan alt çene kemiği az oynar eklemlidir.

Kemikler_I6O2